ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค(คำ) - ปฐมสัมปยาสภาอิสาน ภาค 2 - หน้า 97
สาธีพของภูฏษทั้งหลาย จึงตรัสว่า "ศิลปะ" เป็นต้น. ในคำว่า "ศิลปะ" เป็นต้นนั้น มีวิจัยฉาดดังนี้:-
ที่ชื่อว่า ศิลปะ เพราะธรรดว่าวิธีศึกษา.
บทว่า ดิศโล เป็นสังขยากำหนดจำนวน.
บทว่า อธิสิลปะกาม มีธรรดิเชื่อว่าศิลป์ คือสูงสุด เหตุนัน
จึงชื่อว่า อธิสิลปะ. อธิสิลปะนั้นด้วย เป็นศิลปะ เพราะอนุญลุษฎีพึงศึกษา
ด้วย เหตุนี้จึง ชื่อว่า อธิสิลปะ. ในอธิสิลปะและอธิญาลิศลึกา
กินนั่น.
[อรรถาธิบายอธิสิล อธิจิต อธิปัญญา]
ถามว่า "ในอธิสิลนี้ ศิลปะเป็นไหน? อธิสิลเป็นไหน? จิต
เป็นไหน? อธิสิลเป็นไหน? ปัญญาเป็นไหน? อธิปัญญาเป็น
ไหน?"
ข้าพเจ้ากล่าวเฉลยต่อไป:- ศิลปะ มองยง ๕ และองค์ ๑๐ ชื่อว่า
ศิลปะนั้นก่อน. จริงอยู่ ศิลปะนั้น เมื่อพระพุทธเจ้าบูชาขึ้นแล้วก็ทาม
ยังมีได้ดั่งนี้ก็มา เป็นไปอยู่ในโลก. เมื่อพระพุทธเจ้าบูชึ้นแล้ว
พระพุทธเจ้าหลายดีดี พระสาวกทั้งหลายก็ ย่อมชวนชมมหาชนให้
สมทบในศิลปะ. เมื่อพระพุทธเจ้ามีอุปบาทนี้นั้น พระปัจเจกพุทธเจ้า
สมณพราหมณ์พวกกรรมรวมมีประพฤติชอบธรรม พระเจ้าจักรพรรดิรา
ราช และพระมหาโพธิสัตว์ ย่อมชวนชมนาหาชนให้สมาทาน (ในศิลปะนั้น).
พวกสมพราหมณ์ผูเป็นนิติศิลปะมาทั้งสมาทาน (ศิลปะ) แม้ว่าตนเอง.
สมบพรมาหมเป็นต้นเหล่านั้น ครับบอกเพี่ยงคุณธรรมมันให้บริบูรณ์แล้ว