ปฐมเทศนาศักราชภาค ๒ - หน้า 216 : หน้า 216/404

ประโยค (๓) - ปฐมเทศนาศักราชภาค ๒ - หน้า 216 พระคุณเจ้า ทรงไว้ซึ่งธงชัยแห่งพระอรหันต์ มีสภาพอันสัตบรุษไม่พึงฆ่าได้ และเพราะพระคุณเจ้าในพระศาสนา ทรงไว้ซึ่งธงชัยแห่งพระอรหันต์ อันเป็นบรรพชาดา เหตุนี้ พระคุณเจ้า จึงรอคตัวด้วยคุณชาติเชงดังว่านรือบรรชาดานี้ เหมือนและรอคตายด้วยขนอัศษ์บรุษผู้นั้น [ประชาชนแผ่โยคตื่นเหล่ามณศุภมุตร] สงบว่า มนุษสุข อุชฌายตติ ความว่า เมื่อพระราชทรงรับสั่งอยู่ในบริษัท มนุษย์ทั้งหลายในสถานที่นั้น ๆ ครั้นได้รับพระราชดำรัส ทั้งต่อพระพักร์และลับพระพักร์แล้ว อ่อนพังโทย คืออุปมัยได้แก่ เมื่อดูหมิ่นก็พึง คืออ่องดูพระเถระนั้น องค์ หมายความว่า "ย่อมคิดไปทางความลามก" บทว่า ยินดี ตคามว่า ย่อมพูด คือประจานโทษของพระเถระนั้น. บทว่า วิปาจารย์ ตคามว่า แต่งเรื่องให้กว้างขวางออกไป คือ กระจายข่าวให้แพร่สะพัดไปในสถานที่ทุกแห่ง ก็แต่ ผู้ศึกษาวรตราบเนื่องความนี้ ตามแนวคัมภีร์ศีลทธาศาสตร์. องค์ ในคำว่า "อุชฌายตติ" เป็นดังนี้ มีชนิดดังนี้ คือ มนุษย์ทั้งหลาย เมื่อคิดถึงเรื่องราวเป็นดังว่า "พระสมณศากยบุตรเหล่านั้น เป็นผู้ไม่มีความละอาย" ดังนี้ ซึ่งว่า ย่อมพึงโทษ when กล่าวคำเป็นดังว่า "พระสมณศากยบุตรเหล่านี้ไม่มีคุณเครื่องเป็นสมณะ" ดังนี้ ข้อว่าอธิฏฐานเตียน, เมื่อกระจายข่าวกว้างขวางออกไป