ปฐมสัมผัสกาลเทวะ ภาค ๒ - หน้า 173 : หน้า 173/404

ประโยค - ปฐมสัมผัสกาลเทวะ ภาค ๒ - หน้า 173 [เรื่องนั้นมาานเป็นมูลของคุณธรรมบางอุปวัรณาเจริญ] ในเรื่องที่ ๑๑ มีวิรฉัจฉังดังนี้: พระเถรนันชื่อ อุปวรรณา เป็นกิจของครรฐอีในเมืองสวอัตต์ สมบูรณ์ด้วยอภินิหารตั้งแต่ปล แม้โดยปกติ พระเถรนัน มีผิวกาย สีล้าดอกอุบลเขียว น้ำดั้น ก็พระเถรนัน ย่อมรังเรื่องนัก เพราะไม่มีความเร่อร้อนด้วยกลลภายใน ภายใน. นางได้ชื่อว่า "อุปวรรณะ" เพราะความที่นางมีผิวงามงาม นั่นเอง. บทว่า ปฏิพุทธจิตฺโด ความว่า มานพนัน มีใจรักใคร่ดังแต่ เวลาพระเถรย์ยมเป็นคฤหัสถ์ ได้ยินดี นันทมานพนันเป็นชายหนุ่ม ซึ่ง เป็นฤทธิ์ของพระเถรนัน. คำว่า 'อถฺ' เป็นบิณฑบาต ลงในอธิฐานว่าดังนี้. มีคำ อธิบายว่า "ในลักษณะแห่งพระเถรนันบนเตียงนั้นแล" จริงอยู่เวลา กลางวัน เมื่ออภิวาทภายนอกปิดประตูแล้วนั่ง ความมึดจะมีขึ้น. อธิบายว่า "มานพนัน ได้ทำอย่างนี้ตลอดเวลาที่ความมึดนั้นของ พระเถรนัน ยังไม่หายไปนั่นเอง". บทว่า ทุลเสิ แปลว่า ได้มืองแล้ว. ส่วนพระเถรนันเป็นผู้หา ไถ่มได้ ตั้งสม สัญญาไว้แล้ว นั่งเฉยไม่ขินดี ถูกนานมานพลูบคลำ แล้วด้วยประสงค์อธรรรม ก็เป็นกุจองกองผิง เกาสิน และตอบแก่มไม้ ตะเคียนนั่นนั่น. ฝ่ายนั่งมานพนัน ครั้นให้ความพอใจของตนสำเร็จ บริบูรณ์แล้วก็ไป. ๑. จะกล่าวว่า อุปปลวณฺณา เป็นบทตั้งถิ่นไม่นาน ถ้าบทตั้งเป็น อุปปลวณฺณาเฉยๆ.