อรรถาธิบายสิกาขบวิงค์คัปปุมปราชญ์ : หน้า 85/404

ประโยค(ค) - ปฐมสมันปาป่าสิกาเปล่า ภาค ๒ - หน้า 85 อรรถาธิบายสิกาขบวิงค์คัปปุมปราชญ์ บัดนี้ ข้าพเจ้าจักพรรณนาเรื่องความวิกลจริตแห่งสิกาขบทต่อไป ใน คำว่า "โย ปานติ โโย ยาทีโส" เป็นคำที่ พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ มีวิจัยดังต่อไปนี้ :- สองมากว่า โย ปาน เป็นบทที่ควรจำแนก. บทเป็นคำว่า ว่า "โย ยาทิโส" เป็นบทจำแนกแห่งงว่า "โย ปาน" นั้น. ก็ ในสองมากว่า โย ปาน นี้ คำว่าคำว่า ปาน สักว่าเป็นนิมิต, บทว่า โย เป็นบทบอกเนื้อความ, และบทว่า "โย" นั้น แสดงบุคคล โดยไม่มะตัว; เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อจะทรงแสดงอรรถ แห่งบทว่า โย นั้น จึงตรัสเฉพาะ โย คำพวก ซึ่งแสดงบุคคลโดย ไม่กำหนดลงไป. เพราะเหตุนั้น นันติพิทักษ์ธรณีในบทว่า โย ปาน นี้อย่างนี้. กล่าวว่า โย ปาน มีคำอธิบายว่า "โยโกวิโ" แปลว่า "ผู้ใด ผู้นั้น" ก็บุคคลที่ชื่อว่า ผู้ใดผู้นั้น ย่อมปรากฏด้วยอาการหนึ่ง ในเทว ความประกอบ ชาติ ชื่อ โคดร ศิล ธรรมเครื่องอยู่ โคร และวัง แน่แท้; เพราะเหตุนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อจะทรงประกาศ ประเภทนั้น เพื่อให้รู้จักบุคคลนั้น โดยอาการอย่างนั้น จึงตรัสคำว่า "ยากิโส" เป็นต้น. ในคำว่า "ยากิโส" เป็นต้นนั้น มีวิจินฉัย ดังนี้:-