ปฐมสัมผัสภาค ๒ - ความหมายและการตีความ : หน้า 350/404

ประโยค - ปฐมสัมผัสภาค ๒ - หน้า 350 กว่าด้วยภิญญูผู้เป็นสาย ภิญญูชื่อว่าเป็นสาย เพราะอธิบว่า เที่ยวสุดเวลาดา. ท่านกล่าว อธิบายว่า "อยเข้าไปโดยลำดับในภายใน ในสถานที่นั้น ๆ." บทว่า โอริคตวา ความว่า คอยกำหนด คือใครครองดูแล้ว. บทว่า อาณิญฺติ ความว่า บอกทรัพย์ที่เก็บไว้ไม่มีในดุลของ ชนอื่นหรือในวหารเป็นต้น ซึ่งมิได้จัดการอารักษาไว้แก่มภิญญูอีก ผู้ สามารถจะทำโครงกรรมได้. หลายบทว่า อนปติ อุภูมิ ปราราชิผล ความว่า ครั้งเมื่อ ทรัพย์จะต้องลักได้แน่นอน ก็เป็นอนิปัตปราราชิผลทั้ง ๒ รูป คือรูปที่เป็น สายในขณะสั่ง รูปที่คลายออกนี้ ในขณะทำให้เคลื่อนจากฐาน ส่วน ภิญญูปิด ทำปราราชิผลโดยยืนยันว่า "ในเรือนไม่มีผู้ขา เขาถือ ทรัพย์ชื่อโน่นไว้ในส่วนหนึ่งไม่ได้จัดการอารักษาไว้ ทั้งประตู ก็ไม่ได้ปิด, อาจจะลักเอาไป ตามทางที่ไปแล้วนั้นแหละ ไม่มีบุคคลอะไร ๆ ชื่อว่า เป็นอยู่ด้วยความพยายามอย่างลูกผู้ชายอะนี่ ก็ลักทรัพย์อันได้ฟังคำนี้ของภิญญูแล้ว คิดว่า "บัดนี้ เราจักลักเอา (ทรัพย์นั้น)" จึงเดินไปลัก. เป็นปราราชิผลแก่มภิญญูที่ลักนั้น ในขณะ ที่ทำให้เคลื่อนจากฐาน ส่วนภิญญูอันนี้ไม่เป็นอาบิติ. เพราะว่า ภิกษุ ยอมพ้นจากอานีทาน ด้วยคำพูดเป็นปริยาย จะนี้แล้ว. จึงกล่าวด้วยภิญญูสั่ง.