ปฐมภูมิปลาสท่ากาแปลง: การกำหนดของบ้านที่มีเครื่องล้อม : หน้า 226/404

ประโยค - ปฐมภูมิปลาสท่ากาแปลง ภาค ๒ - หน้าที่ 226 กำหนดของบ้านที่มีเครื่องล้อม. เพราะเหตุนี้ ในพระบาร มีพระองค์ จึงไม่ครรชขดคณ ขอเป็นแผนกหนึ่ง แต่ได้ครรชว่า "ประเทศที่ บูรพผู้มีกำลังปานกลาง ผู้คนอยู่สาเนื่อนแห่งบ้านที่มีกระอ้อม ล้อม ก่อนดินไปดก คำว่าอุปาจารบ้าน." ส่วนเขตกำหนดบ้าน แห่งบ้านที่ ไม่ได้ล้อม คีวรกล่าวไว้ด้วย เพราะฉะนั้น เพื่อแสดงเขตกำหนดบ้าน แห่งบ้านที่ไม่ล้อมนั่น พระองค์จึงตรัสว่า "ประเทศที่ฐูมีกำลัง ปานกลาง ยืนอยู่ที่อารเรือนแห่งบ้านที่ไม่ล้อม คำว่าก่อนดินไปกด (ชื่ออุปาจารบ้าน)." เมื่อแสดงเขตกำหนดของบ้านไว้แล้วนั่นแสดง ลักษณะแห่งอุปาจารบ้าน ใคร ๆ ก็อาจทราบได้ โดยยืนดังกล่าวไว้แล้ว ในก่อนที่เดี่ยว เพราะฉะนั้น พระองค์จึงไม่ครรช้าถือว่า "บูรพมีกำลัง ปานกลาง ยืนอยู่ที่อารเรือนบ้านที่ไม่ล้อมนั่นเองว่า "เป็นอุปาจารบ้าน" ดังนี้ อุปาจารเรือนของอารว่นนั้น ย่อมพ้องกับ คำว่า "บ้าน." เพราะเหตุนี้ วิราคนัน คือ เรือน อุปาจารเรือน บ้าน อุปาจารบ้าน ย่อมไม่ปลันกัน ส่วนข้อวิจารฉันในเรือน อุปาจาร เรือน บ้าน และอุปาจารบ้านนี้ ผู้ก็อาจวิเคราะห์โดยความไม่ปลันกัน *(ดังที่ท่านกล่าวไว้) ในวิราคานำปวเรสนิยมเป็นคณะ. เพราะฉะนั้น บ้านและอุปาจารบ้านในอินทนาทานสิกขาบทนี้ ผู้ก็อาจควรเทียบเคียง บาลัยและอรรถกถาแล้ว ทราบตามนี้ก็คือว่าไว้แล้วนั่นแหละ อนึ่ง แม้นบ้านใด แต่ก่อนเป็นหมู่บ้านใหญ่ ภายหลัง เมื่ออุตสาหหลาย สามสูญไป กลายเป็นหมู่บ้านเล็กน้อย บ้านนั้น ควรกำหนดด้วย