อนุปฏิญญาวิชาการ : หน้า 141/404

ประโยค - ปฐมสมันตาปลาแปลภาค 2 - หน้าที่ 141 อนุปฏิญญาวิชาการ [กำหนดสัตว์ที่เป็นวัตถุแห่งปราชญ์เป็นต้น] ในรวะแห่งอนุญญติ มิวินิจฉาดังนี้ :- บทว่ อนุครโม แปลว่า โดยกำหนดอย่างที่สุดทั้งหมด บทว่ ติรัจฉานคตาย ปี ความว่า ในประชาสัตว์ผู้ไปแล้ว (คือ ผู้เกิดแล้ว) ในเหล่าสัตว์วิจฉาณ ด้วยอำนาจปฏิสนธิ. สองบทว่า ปกา มนุสติภูมิ ความว่า (ภูกษะแสมบูรณ์ธรรม ในสัตว์วิจฉาณตัวเมียยังมิใชสมะ ภูกษะแสมบูรณ์ธรรม) ในหญิงผู้เป็น ชาติมนุษย์ก่อนมิใชสมะก่อนว่า กีสิสัตว์วิจฉาณตัวเมียซึ่งเป็นวัตถุแห่งปราชญ์นั้น ควรถือเอาว่า "สัตว์วิจฉาณ" ในปฐมปราชญ์ นี้ ไม่ใช่าสัตว์วิจฉาณตัวเมียทั้งหมด (สัตว์วิจฉาณตัวเมีย ไม่ใช่เป็นวัตถุแห่งปราชญ์ทั้งหมด). ในวรรคว่า "สัตว์วิจฉาณ" นั้น มีคำหนด (ประเภทสัตว์) ดังนี้ "บรรดาพวกสัตว์ไม่มีเท่า" ได้แก่ & ปะ ปลา, และบรรดาพวกสัตว์มีสองเท้า ได้แก่ มนุไก, บรรดาพวกสัตว์มีสีสี่ ได้แก่ แมว ตัวเมีย, สัตว์วิจฉาณตัวเมียเหล่านี้ เป็นวัตถุแห่งปราชญ์." [อรรถาธิบายประเภทสัตว์ต่าง ๆ] บรรดาสัตว์มีมิเป็นต้นนั้น ทีมชาติ ต่างโดยประเภท มีมูลเหลือม และงงว่างค้อนเป็นต้นแม้ทั้งหมด ท่านสงเคราะห์เข้าด้วย อนี ศัพท์.