ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - ปฐมสนับสนุนเทสกานแปล ภาค ๒ - หน้าที่ 263
ภูมิท่าอย่างนั้น เป็นปราชญ์ ในขณะทำจริง ทำอย่างนั้น ในเบื้องบนแห่งหมองปลา ไม้หรือหินนั้น คดไปทำลายในสถานที่หมอนั้นเต็มในภายหลัง เป็นภาษไทย จริงอยู่ ในฐานะชนชั้นนี้ไม่ได้เป็นปราชญ์ในเมืองดั้นที่เดียว เพราะประโยคอันภูมิท่าแล้วในสถานที่ของมัน้ แต่เป็นภาษไทย เพราะทำของให้เสียเมื่อเขาให้นมา ไม่ให้เขาเป็นปราชญ์ เพราะการทอดธรรมแห่งเจ้าของทั้งหลาย ภูมิท่าเหมือนเมืองให้ตรงด้วยใจดุว่า "หมอกคลั่งไป หรือบ่งคลั่งน้ำมันให้ล้นขึ้น" หมอกลังไปก็ตตาม น้ำมันล้นขึ้นก็มา เป็นปราชญ์ ในเวลาที่ทำให้ตรง จริงอยู่ ประโยคเช่นนี้ ๆ ถึงความสงเคราะห์ได้ในบุพพรประโยคาวาระ. เมื่อเหมือนแห่งอันภูมิท่าทำให้ตรงไว้แล้ว น้ำไหลมาที่หลัง หมอกลังไปก็ตาม น้ำมันล้นขึ้นก็มา เป็นภาษไทย เพราะเหตุไร? เพราะไม่มีประโยค คือการให้เป็นการเคลื่อนฤา. ลักษณะแห่งประโยค คือการให้คลื่นการฐานนั้น จักมีแจ้งในของที่ตั้งอยู่ในเรือ.
[อรรถาธิบายว่า ภูมิท่า ว เป็นต้น]
พึงทราบวินิจฉัยในบกทั้งหลายมีมากว่า ตุณอว ภินทิว ว เป็นต้น, ท่านกล่าวไว้ในอรรถกรณ ดังนี้ ก่อน.
บอกว่า "ทำลายก็ดี" นั้น โดยอรรถว่า ทุบทำลายด้วยไม้ค้อน.
บอกว่า "เทดีก็ดี" นั้น โดยอรรถว่าเทน้ำหรือทรายลงให้น้ำนั้นล้นขึ้น.
บอกว่า "ยังไไฟให้มันก็ดี" นั้น โดยอรรถว่า น้ำพิมมาแล้วยังไไฟให้ใหม่.