ปฐมสัมผัสและสัญญาสิทธิสมานุโทน : หน้า 101/404

ประโยค - ปฐมสัมผััปาสากาแปล ภาค ๒ - หน้าที่ 101 พิงทราบโดยอรรถาธิบายแม่ว่า "ถึงพร้อมลักษณะ" ด้วยว่า เมื่ออรรถาธิบายอย่างนั้น บทกฎหมายแห่งว่ากว่า "สัญญาสิทธิสมานุโทน" นี้ ก็เป็นอันบริบูรณ์. [อรรถาธิบายวิธีสัญญา] หลายบทว่า สัญญ อุปจาราย ทพุพลู อวิโกฏฺตา มีความว่า ไม่บอกคืนสัญญาข้อด้วย ไม่ประกาศความเป็นผู้ทรงพลด้วย. แม้เมื่อทำให้แจ้งความเป็นผู้ทรงพลแล้ว สัญญา ก็ยังไม่เป็นอันบอกกล่าว, แต่เมื่อบอกกล่าวแล้ว ความเป็นผู้ทรงพล ก็อาจเป็นอำนาจแจ้งด้วย, เพราะเหตุนี้ ด้วยบทว่า "ทพุพลู อวิโกฏฺตา" นี้ จึงไม่ได้เนื้อความพิสดารอะไร ๆ ก็เหมือนอย่างว่า ด้วยคำว่า สงคืน ที่พระผู้พระภาคเจ้าตรัสไว้ "พิ้งสำเรืองการนอนร่วม สงสานืน" ดังนี้ มันติทีไม่ได้นื้อความพิสดารอะไร ๆ คำว่า สงคืนนี้ พระองค์ตรัสโดยความเป็นคำกล่าวสละสลวยด้วยพยัญชนะ โดยความเป็นคำติดปากโลก. อีกประการหนึ่ง พระองค์พระภาคเจ้ ย่อมทรงแสดงธรรมพร้อมทั้งภรรยา ทั้งพุทธะนะ, เพราะฉะนั้น จึงทรงอรรคให้ถึงพร้อมด้วยบทว่า "ไม่บอกคืนสัญญา" นี้ ยังพยัญชนะให้ถึงพร้อมด้วยบทว่า "ไม่ทำให้แจ้งความเป็นผู้ทรงพล" นี้. จึงอยู่ บทใดความเมื่อกล่าวเฉพาะ