ปฐมมัญญา ถามแล้วยังไม่เข้าใจ ภาค ๒ - หน้าที่ 309 : หน้า 309/404

ประโยค - ปฐมมัญญา ถามแล้วยังไม่เข้าใจ ภาค ๒ - หน้าที่ 309 ค้นนาขาดไปก็ดี แม้หากว่า ภูกำลังค้นหาให้ชำรุดแล้ว ปิดที่เขา ไฅน่า หรือท่อสำหรับไฅน่าแห่งบ่อที่แห้ง ก่อนค้นหรือแต่งลำราง ที่แห้งใส่ลงที่ทางบ่อนจากที่อีื่น ภายหลังในเมื่อฝนตก น้ำไหล บ่ามาชะแทะทลายค้น เป็นถ่านๆไทยในที่ทุก ๆ แห่ง ส่วนภูกีฬาใด ทำลายค้นบึงแห่งในฤดูแล้งให้พังจนถึงพื้น ภายหลังในเมื่อฝนตก น้ำที่ไหลมาครั้งแล้วครั้งเล่า ก็ไหลไปหมด เป็นถ่านๆไทยแกงกาญรูป นัน ข้าวกล้มีประมาณเท่าใด ที่เกิดขึ้นเพราะน้ำันเป็นปัจจัย ภูกุญ เมื่อไม่ใช้ทดแทนแม้ประเภทนึ่งจากข้าวกล้า (ที่เสียไป) นัน จึงว่าไม่ได้สมะ เพราะพวกเจ้าของทอรสระ องค์ งั้น ก็ใดเป็น ของสาธารณะแก่นักทั้งปวง มนุษย์ทั้งหมด ย่อมเป็นใหญ่แห่งน้ำในบึง นัน ถึงเขาหล่านั้น ย่อนทำข้าวกล้างหลายไว้ภายได้แห่งยื่นนันด้วย ลำรางใหญ่ออกจากบึงไปกิกลางลานา เพื่อหล่อเลี้ยงข้าวกล้า แม้ลำราง ใหญ่นี้ก็เป็นของสาธารณะแก่นักทั้งปวง ในเวลานี้น้ำไหลไปทุก เมื่อ ส่วนพวกชนักลากรางเล็ก ๆ ออกจากลำรางใหญ่นั้น แล้วน้ำให้บ้านไปในนาของตน ๆ ไม่ยอมให้คนเหล่อื่นถือเอานา ในลำราง เล็กของตนนัน เมื่อมีน้อย ๆ ในกุ้งแล็ง จึงแบ่งเป็นน้ำ ให้นาดตาม วาระ ผูใด เมื่อถึงวาระน้า ไม่ได้่าน, ข้าวกล้ามึงนี้ ย่อมเหี่ยว แห้งไป เพราะเหตุนี้ คนอื่นอ่อน ไม่ได้เพราะถือเอาในวาระของคน ทั้งหลายอื่น บรรดาลำรางเป็นต้นนั้น ภูกุญ ใบ้จากลำราง เล็ก หรือจากขนล่าง ให้เข้าไปยังหมืองหว่านของคน หรือของคนอื่นด้วยไกลติดต่อ ให้ข้าไหลเข้าไปยังปากคงไปก็ได้ ภูกุญ นัน เป็นอาหารแพ้ ฝ่ายภูกญุ ใด คิดว่า "นาน ๆ เราจึงจักมี