กฎกติกาการเรียงประโยค ๗๗ : หน้า 53/374

กฎกติกาการเรียงประโยค ๗๗ โอโลเกตวา ขเป๋ (๑/๕) : ตสมา ยา กญฺจู ผลานิ คญฺฉโต ฯฯ เอว๋ โโล อตฺโตนํ ฆาตาย ผลุติ ฯ (๒/๒๓) ถ้า กสมา มาคู่กับ อด (ที่แปลว่า...ครั่งเมือความเป็นอย่างนั้น) ให้เรียง อฏ ไว้ต้นประโยคหน้า กสมาฯ เช่น : อฏ กสมา เววมาลิฯ พอสรุปวิธีเรียงบทปัญญามีวิถีติได้ ดังนี้ ๑) ทำหน้าที่ขยายบทได้ ให้เรียงไว้น้าบทนั้น ๒) มาร่วมกับบททฺฏิววิถิติต เรียงไว้นหน้า หรือหลังบททฺฏิว วิถิติต ก็ได้ ๓) เรียงไว้หลังบทเหล่านี้ ยาว วินา อญฺญตํ และ อารา แต่เรียงไว้น้าบนบทเหล่านี้ อฏฺ ร์ นา๔ฯ ปฏุญฺ ญาย ๔) เรียง ยสูมา ตสูมา กสูมา ก็ภาระนํา ไว้ต้นประโยค แต่ กสูมา ให้เรียงไว้หลัง อด เป็น อทฺ กสูมา….. วิธีเรียงณฑลวิถิติ บทฎฏิวิถิติต โดยทั่วไปเป็นบทยาขยาย นาม คือสัมพันธ์เข้ากับคำพานามดังกล่าวแล้วข้างต้น เพราะฉะนั้น จึงมีวิธีการเรียงไม่ซับซ้อนนัก ทำหน้าที่สัมพันธ์กับบทได้ ตอนเดียว ก็ให้เรียงไว้หน้าชิดกับบทนั้นที่ตนสัมพันธ์เข้าด้วยเลย เช่น