การเรียงประโยคอธิบายความ ๒๕๗ : หน้า 273/374

การเรียงประโยคอธิบายความ ๒๕๗ ๒. เมื่อพิจารณาโดยอ๋องแท้แล้วว่าเปรียบเทียบอะไร เปรียบเทียบกับบทไหนในประโยค พิงปฏิบัติอย่างดังนี้ - ประกอบบทอุปมา (บทเปรียบ) ให้มีวิภัติตเหมือนกับบทอุปไมย (บทถูกเปรียบ) แล้วเรียงไว้นำบทอุปไมยข้างหลังภิริยาบางสุดแต่ความ - ใช้ วิย ศัพท หรือ อิว ศัพท์ วางไว้หลังบทอุปมานั้น โดยมากใช้ วิย ศัพท์มากกว่า ข้อสำคัญที่สุดในลักษณะนี้คือ “บทอุปมาจต้องมีวิวิตติเดียวกับบทอุปไมย” อันนี้ถือเป็นเค러운ครัง หากประกอบผิดวิวิตติกัน ทำให้ความหมายคลาดเคลื่อน จนไม่อาจทราบได้ว่าเปรียบอะไรบ้ยอะไร เปรียบลักษณะไหน ขอให้ดูตัวอย่างต่อไปนี้ ความไทย : ก็ ธรรมดาเทวดาหลายอาศัยเหตุบางอย่างเท่านั้นจึงมียังโลกมนุษย์ ซึ่งเป็นดุจที่ (ถ่าย) เวลอันเต็มไปด้วยของไม่สะอาด ๆ เป็น : เทวตา ทิ กัญจิวา การณ ปฐมจอ อสูรปฐวีววจุตาสานิ วิย มนุสโลก์ อาคฉุจติ ๆ (มงคล ๑/๗) ชี้แจง : วิจฉภูฏาน ทำหน้าที่ขยาย มนุสโลก์ คือ เปรียบโลกมนุษย์เหมือนกับที่ (ถ่าย) เวล จึงต้องประกอบศัพท์ให้มีวิวิตติเสมอกัน (ทุกวิภัตติ) ความไทย : ความวิสิฏชื่อว่าความเดือดร้อน เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องบินคัน ก็ภิญชั้นย่อมขบฉันบิณฑบาตเพื่อ