กฎเกณฑ์การเรียงประโยค ๔๙ : หน้า 65/374

กฎเกณฑ์การเรียงประโยค ๔๙ วิธีเรียงวิกิติตุฏตาดังกล่าวมานี้ เป็นแบบหลักทั่วไป แต่ในกรณีแบบเรียนอาจมีนอกเหนือจากนี้บ้าง ถ้าไม่ได้ ก็ขอให้ยึดวิธีดังนี้เข้าไว้ก่อน เป็นไม่ผิดแบบที่ว่านนั้น เช่น :สาวุดีย์ กิร มหาสุขโน นาม กฤษภูโก อโณ อุตโต มหฤโณ มหาโภค โอปฺฤติโอ จะเรียงว่า : สาวุดีย์ กิร มหาสุขโน นาม กฤษภูโก อโณ มหาโภค อาโป ดั่งนี้ได้ : ตสเสนุปุตโต อโลสิ ปิย มนาโ๙ (๑/๒๓) จะเรียงว่า : ตสเสนุปุตโต ปิย อโลสิ มนาโ๙ ดั่งนี้ได้ วิธีเรียงกิริยา ดังกล่าวมาแล้วในบทก่อนว่า กิริยาอือว่าเป็นส่วนสำคัญของประโยคคู่กับประธาน และกิริยานั้นอยู่ ๒ อย่าง คือ ๑. อนุกิริยา หมายถึงกิริยาที่เทรากอยู่ในระหว่าประโยค ได้แก่ กิริยาที่ประกอบด้วย ๓ อนุต มาน และ ตุษณี ปัจจัย ๒. มูญิภริยา หมายถึงกิริยาใหญ่ที่ทำหน้าที่คุมประโยค ได้แก่ กิริยาอาขยายทั้งหมด และกิริยาที่ประกอบด้วย ๓ อนีย ตพฺพุ ปัจจัยในกิริยา ๒ ประเภทนี้ มีหลักการเรียง ดังนี้ วิธีเรียงอนุกิริยาก ๑. เรียงไว้หลังประธาน ในประโยคธรรมดา โดยเรียงเป็นลำดับ