ไวอากรณ์และสัมพันธิ ๒๑ : หน้า 137/374

ไวอากรณ์และสัมพันธิ ๒๑ (แสดงว่า ผู้พูดคาดเอาว่าน่าจะนั่นเองที่ทำกรรมนน หรือกรรมนัน คงจะเป็นกรรมที่ผู้นั้นทำไว้) โส เถโร อาคโต ภเวย ฯ (แสดงว่า ผู้พูดไม่แน่ใจ จีงคาดเอาว่าน่าจะมาแล้ว) (ข) ๗ ปัจจัย มาดูกับกิริยาอายขยายหมวดภาวิตสุนฺติ (๓ + ภวจสฺนิติ) ข้อความใด เป็นเรื่องคาดคะเนถึงอนาคต ซึ่งเรื่องที่คาดคะเน นั้นอาจมีจริงหรือไม่จริงก็ได้ แต่ถ้ามีจริงเป็นจริงตามที่คาดคะเน ก็ จะต้องเกิดขึ้นมานานแล้วด้วย ข้อความเช่นนี้จะต้องใช้ ๓ ปัจจัย กับ กิริยาอายขยายหมวดภาวิตสุนฺติ ๓ ปัจจัย บ่งถึงเรื่องที่มานานแล้ว ภวจสฺนิติบ่งถึงอนาคตซึ่งไม่แน่นอน ตัวอย่างเช่น : ต้นไม้นี้จักถูกเทวดาศักดิ์ใหญ่ลิงอยู่แน่ : อยู่ มหาสุขาย เทวดาย ปริคุคโต ภวิสฺสติ ฯ (๑/๓) (ศพว่า ปริคุคโต แสดงว่า ถ้าสิงอยู่สิ่งนานแล้ว ภวจสฺนิติ แสดงถึงการคาดคะเน ยังไม่แน่ใจ) ถ้าเริ่มใหม่ว่า อยู่ มหาสุขาย เทวาย ปริคุคโตสฺติ ฯ ความก็จะแกลายเป็นว่า คาดการณ์ข้างหน้า ซึ่งเป็นอนาคตแท้ และ เป็นการแสดงความมั่นใจว่าแน่นอน ขอให้ดูประโยคต่อไปนี้เปรียบเทียบ : ตายปี โกจิ นิทกิโล ปุริโมภา อุกกุโณ ภิสฺสติ ปู ฯ ฯ (๑/๕)