การแปลงประโยคและการลำประโยค ๒๒๓ : หน้า 249/374

การแปลงประโยคและการลำประโยค ๒๒๓ ตัวอย่างประโยค ย ขยายเหตุ (ยสมา ตสมา) (๑) ตัด ยสมา ตสมา ออก แล้วใส่ปัจจัยในภาวัตถิ คือ ตุต ตา หรือ ภาว ศพท์ หรือ โต ปัจจัยแทน โดยมีรูปเป็น ตุต ตาย ภาวนา โต (๒) กิริยาคุมพากย์ในประโยค ย ถ้าเป็นกิริยาอาขขาต ให้แปลว เป็นกิริยากิตริั oรักษากาลไว้ แต่จากต้องเปลี่ยนเป็นกัมมาวาจา (เว้นไว้แต่ประโยค ย เป็นอัมมราฯ) แล้วนำมาประกอบกับ ตุต ตาย ภาวนา หรือ โต ตัวใดตัวหนึ่ง (๓) ถ้าประโยค ย เป็นกิตตุวาจา บทประธานจะต้องเปลี่ยนเป็นติยาวิภัคติ บทกรรมต้องเปลี่ยนเป็นอัตวิภัคติ ถ้าเป็นประโยคมากมาวาจา บทประธานต้องเปลี่ยนเป็นอัตวิภัคติ ดูตัวอย่าง ความไทย : เพราะเขาจะทำกรรมนัน ฉะนันข้าพเจ้าจึงห้ามเขาไว้ เดิม = ยสมา โส ตุมุ กเรยย (ยสมา โส ตุมุ กเรยย) ตสมา ตํา นิวาเร็สี ฯ เป็น = เตน ตสุส กตตำพุทธาตา (กตตำพุ- ภาวนา) ติ นิวาเร็สีฯ ความไทย : เพราะบัดนี้ วิญญูนั้นบังเกิดที่สุวิชิวามแล้ว ดังนั้นเรา จึ่งอนุญาตให้พวกเจ้าอาเจี๊ยวได้ เดิม = ยสมา ปนโส อิทาน ตุติสวิตามา นินิวเรสี ฯ ตสมา มาย ตุมาหี จิวรรคหนฺ