การแปลสมประโยคและการลำสมประโยค ๒๓๙ : หน้า 255/374

การแปลสมประโยคและการลำสมประโยค ๒๓๙ อานนุุตเทวะ อุปสงฤฏิวา ฯลฯ ยาจิสสุ ๆ (๑/๕๕) เป็น = เศษ ปณจสตา ภิกฺขุ ทิสวาสโลบิน โหนตุ, เต วุฒดวงสา อานนุตเทวะ อุปสงฤฏิวา ยาจิสสุ ๆ ตัวอย่างขยายกรรม : ครั้งนั้น ลิงตัวหนึ่งเห็นช้างนั่นผุดลุกผุดนั่ง ทาอภิลมาจาริกวัดพระตาคตเจ้าอยู่ ๆ เดิม = อถโก มุกฺโณ ต ทติกิ อุโฒาย สมุจฉาย ตาคตสา อภิสมาจาริก กโรนฺตุ ทิสวา........ (๑/๕๕) เป็น = อถโก มุกฺโณ, โย หตุิ อุโฒาย สมุจฉาย ตาคตสา อภิสมาจาริก กโรติ, ติ ทิสวา....... ตัวอย่างขยายบทเหตุ (๑) เพิ่ม ยฺสูมา ตสมฺมา เข้ามาแทน ตาย ตุตา ภาวนา หรือ โต ในประโยคซึ่งตัดออกไป (๒) คำพ์ที่เข้ามาสกัดกับ ตาย ตุตา เป็นต้น ถ้าเป็นรูปบิริยา อยู่แล้วก็ให้เป็นกิริยาคุมพายได้เลย โดยจะคงรูปไว้อย่างเดิม หรือเปลี่ยนเป็นกิริยาอาขาคติได้ ถ้ามีบหนานามอยู่ด้วย เช่น ทินนาทโน ให้กลับบทนามนั้นเป็นบทประธาน (๓) บทนิฎฐิวัตถิติ ที่แปลว่า "แห่ง" ในเนื้อความตอนนั้น ให้กลับเป็นรูปประธาน (๔) บทประธานใหญ่ ให้นำไปไว้ในประโยค ๓ ตัวอย่าง