บทขยายกรรมและบทกิริยา : หน้า 31/374

ประโยคและส่วนของประโยค ๑๕ บทขยายกรรม บทขยายกรรม คือ บทที่ทำหน้าที่เป็นวิเสสนะของบทกรรม ทำบทกรรมให้ชัดเจนขึ้น จะเป็นศัพท์นาม ศัพท์คุณนาม หรือศัพท์กิริยา ประกอบด้วย ต อนุต มาน ปัจจัยก็ได้ โดยมี ลิงค์ วจนะ วิภัตติ เหมือนบทกรรมที่ตนขยาย หรือเป็นบทอื่นใดที่สัมพันธ์เข้ากับบทกรรม นั้นก็ได้ เช่น โส เอกทิวส์ นหานติตถ์ คนตวา...สมปนุนสาข์ เอก วนปปติ ทิสวา....ฯ (๑/๓) ทวีห์ ชเนหิ กฤต กถ ปกาเสนโต สัพพ์ มฏฐกุณฑลิวตฺถุ กเถสี ฯ (๑/๓๒) สา อตฺตโน กิจจ์ นิฏฐาเปส ฯ บทกิริยา บทกิริยา คือ บทซึ่งเป็นกิริยาอาการของประธาน ทำหน้าที่ให้ เนื้อเรื่องในประโยค าเนินติดต่อไปได้สะดวก ถือว่าเป็นส่วนสําคัญของ ประโยคคู่กับประธาน เพราะถ้ามีแต่บทประธาน แต่ขาดบทกิริยาเสีย แล้ว ประโยคนั้นจะขาดความสมบูรณ์ลงไป บทกิริยานี้มี ๒ ประเภท คือ ๑. บทกิริยาใหญ่ ๒. บทกิริยาระหว่าง บทกิริยาใหญ่ เรียกว่า มุขยกิริยา หรือ กิริยาคุมพากย์ ทำ หน้าที่คุมประโยค และเป็นกิริยาที่สุดของประโยค จะรู้ได้ว่าประโยค