บทเรียนเกี่ยวกับประโยคและส่วนของประโยค : หน้า 29/374

ประโยคและส่วนของประโยค ๑๓ ๔. บทขยายกรรม ๕. บทกิริยา 5. บทขยายกิริยา ๗. บทอาลปนะ ๔. บทนิบาต บทประธาน บทประธานเป็นส่วนสำคัญของประโยค ได้แก่ ศัพท์ที่ประกอบ ด้วยปฐมาวิภัตติ ออกสำเนียงอายตนิบาตว่า “อันว่า” ศัพท์เช่นใด บ้างที่เป็นประธานได้จักกล่าวทีหลัง ประโยคต่างๆ จะต้องมีบทประธาน อยู่ด้วยเสมอ แม้ในบางครั้งจะไม่มีรูปให้เห็น ก็ต้องเติมเข้ามาเพื่อให้ ได้ความสมบูรณ์ เช่น ประโยคว่า สพฺพ์ โภค ทวินน์เยว วิวเรส ๆ (๑/๔) ประโยคนี้ไม่มีรูปประธานปรากฏ เวลาแปลต้องเติมเข้ามา ตัวอย่างบทประธานในประโยค อถสุส ภริยาย กุฉิย์ คพโภ ปติฏฐาสิ ฯ (๑/๓) อย ธมฺมเทสนา กตฺถ ภาสิตา ฯ (๑/๓) บทขยายประธาน บทขยายประธาน ได้แก่ศัพท์วิเสสนะ ศัพท์วิเสสนะสัพพนาม ศัพท์สัญญาวิเสสนะ ศัพท์สามีสัมพันธะ และศัพท์อาธาระ ทั้งหมด หรือ ศัพท์อื่นๆ ที่ใส่เข้ามาเพื่อแต่ง หรือแสดงเนื้อความออกไปเป็นการ