การแปลงประโยคและการล้มประโยค : หน้า 257/374

การแปลงประโยคและการล้มประโยค ๒๔๑ เป็น เยน เป็นต้น ส่วนวจนะ หรือลิงค์ให้ยักเยื้องไปตามเนื้อความ (๒) ในประโยค ต ต ศัพท์ จะประกอบเป็นวิภัตติอะไรก็แล้ว แต่ความตอนนั้นว่าทำหน้าที่ขยายอะไร ไม่กำหนดตาม ย ขอให้ดูตัวอย่างประกอบ : แม้ภิกษุเหล่านั้น ฯลฯ ในวันรุ่งขึ้นเข้าไปบิณฑบาต ณ ถนนซึ่งเป็นที่อยู่ของน้องชายพระเถระ : เตปิ ฯเปฯ ปิ่นทิวเส ยตฺถ เถรสฺส กนิฏโฐ วสติ, ต วิถี ปิณฑาย ปวิสสุ ฯ (๑/๑๓) : ท่านทั้งหลาย จงทำบุญอันเป็นเครื่อง ให้สัตว์ทั้งหลายไป สู่สุคติกันเถิด : เยน ปุญฺเญน สตฺตา สุคติ ยนฺติ, ต์ กโรล ฯ แสดงการล้มประโยคโดยวิธีย่อ และขยายประโยค มาพอ เป็นตัวอย่างดังนี้ เป็นการแสดงในส่วนที่เห็นว่าเป็นแบบทั่วไป แต่ ความจริงแล้วเรื่องนี้เป็นเรื่องละเอียด และลุ่มลึกซับซ้อนมากมีกฎ ระเบียบที่จะกำหนดตายตัวได้ยาก แต่จัดเป็นลีลาและรสของภาษาที่ ลึกซึ้งสูงสุดได้ ผู้จะเชี่ยวชาญเรื่องนี้ได้ต้องเป็นนักสังเกตแบบที่ท่านใช้ อยู่ในปกรณ์ต่างๆ สังเกตทั้งความมคธ และความที่นิยมแปลกัน และ ต้องเป็นผู้แตกฉานในภาษาไทยด้วย คือ ต้องสามารถตีความภาษาไทย ตอนนั้นๆ ให้ได้ว่าท่านหมายความว่าอย่างไร และประโยคเนื้อความสิ้น สุดลงตรงไหน และเมื่อกลับเป็นภาษามคธแล้วแปลกลับมาสู่ภาษาไทย อีกครั้งหนึ่ง จะได้ความเท่าเดิมหรือไม่ เป็นต้น