การเรียงประโยคอธิบายความในวิชาแปลไทยเป็นมคธ : หน้า 259/374

บทที่ ๗ การเรียงประโยคอธิบายความ ในวิชาแปลไทยเป็นมคธชั้นต้นๆ ส่วนมากเป็นเรื่องเกี่ยวกับท้อง นิทาน มีวิธีการเรียงศัพท์การใช้ศัพท์ ตลอดจนกระทั่งการเดินประโยค ตามปกติธรรมดาแบบง่ายๆ ไม่ซับซ้อนมากนัก เพียงจำศัพท์และระเบียบ การเรียงได้ ก็พอจะเรียงให้มีรูปประโยคที่ถูกต้องได้ แต่ในชั้นประโยค สูงๆ วิชานี้จะเพิ่มความยากขึ้น ทั้งนี้เพราะมิได้แต่งเรื่องที่เป็นนิทาน แต่แต่งอธิบายความ ขยายความ หรือที่เรียกกันในหมู่นักศึกษาบาลีว่า “ประโยคแก้อรรถ” ซึ่งมีทั้ง “แก้คำ” และ “แก้ความ” มีเหตุมีผลอยู่ใน ตัวเสร็จ แถมยังมี “การไขความ” เป็นทอดๆ ไปอีก ทั้งการเดินประโยค ก็ซับซ้อนวกวนยิ่งขึ้น มีประโยคสังกร (ประโยค ย ต) มากขึ้น ดังนั้น นักศึกษาส่วนมากจึง“กลัว” วิชานี้กัน ทั้งทีความจริงก็ใช้ หลักเกณฑ์ต่างๆ ตามที่เคยศึกษามาแต่ชั้นต้นๆ เหมือนกัน จะต่างกัน นิดหน่อยก็ตรงที่ประโยคอธิบายความเช่นนี้ มักจะซับซ้อนและมี ประโยคยาวขึ้นเท่านั้น