วิภัตติในภาษาไทย : หน้า 119/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๐๓ เรื่องวิภัตติ การประกอบศัพท์ด้วยวิภัตติต้องให้ถูกตามหลักไวยากรณ์ และ ใช้ให้ถูกสำนวนนิยม หากประกอบผิดจะทำให้เสียความทันที และหาก ใช้ผิดสำนวนนิยม ก็จะทำให้เสียอรรถรสของภาษาไป เช่น : : ภิกษุถวายบาตรของตัวแก่สามเณร : ภิกขุ อตฺตโน ปตฺต์ สามเณร อทาส ฯ (ปตต์ สามเณรุสส อทาส) ทีนั้น พระเถระห้ามเธอว่า เธออย่าทำอย่างนี้ : อถ น์ เถโร “มา เอวรูป กโรติ นิวาเรส ฯ (มา เอวรูป กโรหิต...) : การสั่งสมบุญนำสุขมาให้ : ปุญญ์ อุจจโย สุโข ฯ (สุโข ปุญฺญสฺส อุจจโย) ดังนั้น พึงสังเกตดูหลักเกณฑ์ที่ท่านใช้ในที่ต่างๆ ว่าท่านใช้วิภัตติ อะไรในที่เช่นไร ทั้งวิภัตตินาม ทั้งวิภัตติอาขยาต ในที่นี้จักให้ข้อสังเกต เรื่องวิภัตติพอเป็นตัวอย่าง ดังนี้ วิภัตตินาม (๑) ในสำนวนข้อสอบแปลไทยเป็นมคธ มักจะไม่มีคำแปลออก สำเนียงอายตนิบาต ทำให้นักศึกษาตัดสินใจไม่ได้ว่าเป็นวิภัตติอะไรแน่ เช่น สำนวนว่า เขาทำงาน เขากินข้าว สามีให้เครื่องประดับภริยา สามเณรนั่งเตียงอยู่ เป็นต้น จึงต้องประกอบศัพท์ด้วยวิภัตติเอาเอง