การเรียงประโยคอธิบายความ : หน้า 261/374

การเรียงประโยคอธิบายความ ๒๔๕ (๑) เรียงบทตั้งไว้ข้างหน้า มี อิติ ศัพท์คุม แล้วตามด้วยบทแก้ (๒) บทแก้นั้นจะต้องมีลักษณะเหมือนกับบทตั้ง คือ ถ้าบทตั้งเป็น ศัพท์นามประกอบด้วยวจนะและวิภัตติอะไร บทแก้จะต้องมีวจนะและ วิภัตติเช่นเดียวกัน ถ้าบทตั้งเป็นศัพท์กิริยา ประกอบด้วยกิริยา ประเภทไหน กิริยาอาขยาต กิริยากิตก์ หรือประกอบด้วยปัจจัยอะไร กาลอะไร วิภัตติอะไร เป็นต้น บทแก้จะต้องมีลักษณะเช่นเดียวกันกับ บทตั้งนั้น (๓) หากว่ามีบทแก้ ๒ บท หรือ ๓ บท โดยมีคำไขว่า “คือ ได้แก่” อยู่ด้วย บทแก้ต่อมานั้น ต้องประกอบศัพท์ให้มีลักษณะเช่น เดียวกับบทแก้ตัวแรก และหลังบทแก้ตัวสุดท้าย จะใส่ อิติ อตฺโถ ไว้ ด้วย หรือไม่ใส่ ก็ใช้ได้เช่นกัน (๔) หากมีบทแก้เพียงบทเดียว ไม่นิยมใส่ อิติ อตฺโถ เข้ามารับ ดังตัวอย่างต่อไปนี้ ความไทย บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อญฺญตรา ได้แก่ เทวดา เป็น ความไทย เป็น ไม่ใช่ ความไทย : ตนหนึ่งผู้ไม่ปรากฏโดยชื่อและโคตร ฯ : ตตฺถ อญฺญตราติ นามโคตฺตโต อปากฎา เอกา ฯ (มงฺคล ๑/๗) : บทว่า อภิวาเทตวา ได้แก่ ไหว้ ฯ : อภิวาเทวาติ วนฺทิตวา ฯ (มงคล ๑/๔) : อภิวาเทวาติ วนฺทติ ฯ (หรือ วนฺทมาโน หรือ วนฺทนฺโต) - ก็พึงทราบวินิจฉัยในคำว่า สย์ อภิญญา สจฺฉิกตวา