คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ : หน้า 156/374

๑๔๐ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ สังเกตได้ดังนี้ ก. เกี่ยวกับชื่อพระเถระทั้งหมด เมื่อเข้าสมาสกับศัพท์ว่า เถร นิยมซ้อน ๆ เช่น อานนฺทตฺเถโร อุปาลิตเถโร กสฺสปตฺเถโร ฯลฯ ข. อุปสัค คือ สุ นำหน้า และ นิ ( เข้า, ลง ) ไม่นิยมซ้อน เช่น สุคติ สุกร สุคโต นิคจฺฉติ นิขนติ นิมุคโค ฯลฯ ค. อุปสัค คือ ทุ และ นิ (ไม่มี, ออก) นิยมซ้อน เช่น ทุคฺคนฺโธ ทุกกฏ นิผโล นิจฉาโต นิททุกโข ถ้านำหน้าสระ ให้ลง 5 อาคม เช่น ทราคโม ทุรกฺขาโต นิรุปทุทโว นิรามโย ฯลฯ แต่ถ้านําหน้าพยัญชนะ วรรค นิยมทีฆะ คือ ท เป็น ทู นิ เป็น นี เช่น ทูหร์ นิรโส นิวรณ์ ฯลฯ (๓) ใช้ศัพท์สมาสผิด คือ ศัพท์มโนคณะ เมื่อเข้าสมาสแล้ว นิยมลง โอ แต่ไม่ลง เช่น ความปรารถนาแห่งใจ ผู้บรรเทาความมืด ก้อนเหล็ก เจโตปณิธิ ใช้เป็น เจตปณิธิ ตโมนุโท ใช้เป็น เมนโท อโยคฬ ใช้เป็น อยคุฬ อนึ่ง ศัพท์ที่เป็น อี อู การันต์ ใน 1, เมื่อเข้าสมาสแล้วนิยม รัสสะ อี เป็น อิ, อู เป็น อุ แต่ไม่รัสสะ เช่น เสฏฐิภูโต ใช้เป็น เสฏฐีภูโต หต ทนโต ใช้เป็น หต ทนฺโต วิญฺญุภาว์ ใช้เป็น วิญญูภาว ส่วนศัพท์ที่เป็น อา อี อู การันต์ใน อิต. เมื่อเข้าสมาสแล้ว ไม่นิยมรัสสะ เว้นแต่ศัพท์ว่า ปริสม เม เมตตจิตต์