การแปลงประโยคและการล้มประโยค : หน้า 249/374

การแปลงประโยคและการล้มประโยค ๒๓๓ ตัวอย่างประโยค ย ขยายเหตุ (ยสุมา ตสฺมา) (๑) ตัด ยสฺมา ตสฺมา ออก แล้วใส่ปัจจัยในภาวตัทธิต คือ ตฺต ตา หรือ ภาว ศัพท์ หรือ โต ปัจจัยแทน โดยมีรูปเป็น ตฺตา ตาย ภาเวน โต (๒) กิริยาคุมพากย์ในประโยค ย ถ้าเป็นกิริยาอาขยาต ให้แปลง เป็นกิริยากิตก์ รักษากาลไว้ แต่วาจกต้องเปลี่ยนเป็นกัมมวาจก (เว้น ไว้แต่ประโยค ย เป็นอกัมมธาตุ) แล้วนำมาประกอบกับ ตฺตา ตาย ภาเวน หรือ โต ตัวใดตัวหนึ่ง (๓) ถ้าประโยค ย เป็นกัตตุวาจก บทประธานจะต้องเปลี่ยนเป็น ตติยาวิภัตติ บทกรรมต้องเปลี่ยนเป็นฉัฏฐีวิภัตติ ถ้าเป็นประโยคกัมม วาจก บทประธานต้องเปลี่ยนเป็นฉัฏฐีวิภัตติ ดูตัวอย่าง ความไทย : เพราะเขาจะทำกรรมนั้น ฉะนั้นข้าพเจ้าจึง ห้ามเขาไว้ เดิม เป็น = = ยสุมา โส ต์ กมฺม์ กเรยย ตสฺมา ต์ นิวาเรส ฯ เตน ตสฺส กมฺมสฺส กตฺตพฺพตฺตา (กฤต พ ภาเวน) ต์ นิวาเรส ฯ ความไทย : เพราะบัดนี้ ภิกษุนั้นบังเกิดที่ดุสิตวิมานแล้ว ดังนั้นเรา จึงอนุญาตให้พวกเธอถือเอาจีวรได้ เดิม = ยสมา ปเนโส อิทานิ ดุสิตวิมาเน นิพฺพตฺโต, ตสุมา มยา ตุมหาก จีวรคุคหณ์