คู่มือการแปลไทยเป็นมคธ : หน้า 216/374

๒๐๐ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ ทั่วไป เป็นหัวหน้า เร็ว สาธารณ สามญฺญ ปุพฺพงฺคม ปมุข ปธาน โมกุน ปาโมกข สี ลหุ สุดท้าย, ภายหลัง, ที่สุด ปัจฉิม ปยุต ปริยนต์ อนุต อนุติม ภายหลัง อถาปรภาเค อปรภาเค ฯลฯ การใช้ศัพท์ที่มีลักษณะคล้ายกัน มีอีกอย่างหนึ่ง ที่นักศึกษามักทำผิดกันโดยมาก คือ ใช้ศัพท์ที่ มีลักษณะคล้ายๆ กัน เขียนเหมือนๆ กัน มาใช้แทนกันในประโยค ทั้งนี้อาจเพราะไม่ได้สังเกตรูปศัพท์ให้ถี่ถ้วนก็เป็นได้ เพราะในภาษามคธ มีศัพท์ที่มีรูปร่างลักษณะเหมือนกันมาก เพราะมีรากศัพท์มาอย่างเดียวกัน แต่ทำหน้าที่ในประโยคต่างกัน และวิธีการปรุงศัพท์ ก็ต่างกัน เช่น คำว่า ออกไป ถ้าเป็นนามใช้ นิกฺขนฺติ ถ้าเป็นกิริยาคุม พากย์ใช้ นิกฺขนฺโต ถ้าเป็นกิริยาระหว่างใช้ นิกขมนโต ดังนี้ จะเห็น ได้ว่าทั้ง ๓ ศัพท์ คือ นิกฺขนฺติ นิกชนโต นิกขมนโต มีลักษณะ คล้ายคลึงกันมาก ผิดกันเล็กน้อยเท่านั้น ถ้านักศึกษาเห็นทีละศัพท์ และไม่สังเกตให้ดี อาจนึกว่าเป็นศัพท์เดียวกัน และนำมาใช้ผิดได้ ดังนั้น เมื่อพบศัพท์ หรือจะต้องใช้ศัพท์ประเภทนี้ นักศึกษา ต้องรอบคอบ พร้อมทั้งใคร่ครวญด้วยว่าศัพท์อย่างนี้ ถ้าใช้เป็นนาม มีรูปร่างอย่างไร ถ้าใช้เป็นคุณนาม มีรูปร่างอย่างไร ใช้เป็นกิริยา มี รูปร่างอย่างไร หรือศัพท์ที่มีรูปอย่างนี้ท่านใช้ เป็นนาม เป็นคุณ หรือ