คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ : หน้า 32/374

๑๖ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ สั้นๆ มีเนื้อความสิ้นสุดหรือยัง ก็ดูที่กิริยาคุมพากย์นี้ กิริยาประเภทนี้ ได้แก่ กิริยาที่ประกอบด้วยปัจจัยในอาขยาตทั้งหมด และปัจจัยใน กิริยากิตก์ที่ เป็นกิริยาคุมพากย์ได้ เช่น ต อนีย ตพฺพ ปัจจัย บทกิริยานี้ ส่วนมากเรียงไว้หลังสุดประโยค เช่น สา ทสมาสใจเยน ปุตต์ วิชาย ฯ (๑/๓) - เอว สมฺปทมิท เวทิตพพ์ ฯ (๑/๔๗) บทกิริยาระหว่าง เรียกว่าอนุกิริยา หรือ อัพภันตรกิริยา ได้แก่ กิริยาที่แทรกอยู่ในกลางประโยคที่มีเนื้อความยาวๆ หรือประโยคที่มี กิริยาหลายๆ ตอน ก่อนที่จะถึงกิริยาใหญ่คุมพากย์ กิริยาประเภทนี้ ได้แก่ กิริยาที่ประกอบด้วย อนุต มาน ปัจจัย และ ตฺวา ปัจจัย เป็นต้น นั่นเอง เช่น - โส เอกทิวส์ นหานติตถ์ คนตวา นหาตวา อาคจฉนฺโต อนุตรามคฺเค สมฺปนฺนสาข์ เอก วนปปติ ทิสวา ฯเปฯ ปกฺกามิ ฯ (๑/๓) ปุจฉา วินยธโร ตตฺถ ปวิฏโฐ ต์ อุทก ทิสวา นิกขมิตวา อิตร์ ปุจฉิ ฯ (๑/๔๙) บทขยายกิริยา บทขยายกิริยา คือ บทที่ช่วยทำให้กิริยาสมบูรณ์และมีเนื้อความ เด่นชัดขึ้น บทขยายกิริยานี้ ได้แก่ ศัพท์ที่สัมพันธ์เข้ากับกิริยาทั้งหมด ยกเว้นบทกรรมนั่นเอง ศัพท์ประเภทนี้ได้แก่ศัพท์ ทุติยาวิภัตติ ตติยา