คู่มือการแปลไทยเป็นมคธ : หน้า 234/374

๒๑ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ ประโยคนี้เป็นเรื่องค่อนข้างยาก และอาจมิใช่วิสัยของนักศึกษาวิชา แปลไทยเป็นมคธใหม่ๆ ก็ได้ เพราะเป็นเรื่องละเอียดอ่อน และซับซ้อน ขั้นสุดยอดของกระบวนการแต่ง หรือแปลไทยเป็นมคธ ผู้ใดเชี่ยวชาญ ในกระบวนนี้ ก็นับได้ว่าผู้นั้นมีความเชี่ยวชาญในภาษามคธดี และจะ สามารถผ่านวิชานี้ได้จนถึงชั้นสูงสุดโดยไม่ยากนัก ทั้งนี้เพราะผู้จะเชี่ยวชาญในกระบวนวิชานี้ได้ จะต้องใช้หลักวิชา การต่างๆ ทั้งหมด ไม่ว่าไวยากรณ์ สัมพันธ์ หลักการเรียง หลักการ ใช้ศัพท์และสำนวนภาษา มาผสมกันอย่างกลมกลืน ไม่ผิดเพี้ยน สามารถปรุงประโยคเองได้โดยอิสระ โดยรักษาความไทยไว้มิให้เสีย และ ติดต่อแต่งเติมให้ประโยคถูกต้อง สละสลวยได้เอง โดยมิต้องยึดถือว่า จะต้องถูกตามแบบที่มีอยู่เสมอไป เพียงรักษาความและหลักวิชาไว้ เท่านั้นก็เพียงพอแล้ว ดังนี้ก็พอจะเห็นแล้วว่า กระบวนวิชานี้ยุ่งยาก ซับซ้อนเพียงใด แม้ว่าจะเป็นหลักวิชาชั้นสูงดังกล่าว ก็มิได้หมายความว่านัก ศึกษาวิชาแปลไทยเป็นมคธเบื้องต้น จะไม่ควรศึกษาให้รู้ไว้ การศึกษา ให้รู้ไว้นั้นย่อมเป็นอุปการะทั้งปัจจุบันและอนาคต หากเชี่ยวชาญ ชำนาญแต่ชั้นต้นๆ และสามารถใช้ให้เป็นประโยชน์ได้ ก็เป็นเรื่องที่น่า ยกย่อง และส่อแววว่าจะเป็นผู้ฉลาดสามารถในมคธภาษาผู้หนึ่ง ต่อไปนี้ จักแสดงวิธีการแปลงประโยค และการล้มประโยค พอ เป็นแนวทางตามลำดับ