หลักการแต่งไทยเป็นมคธ : หน้า 327/374

หลักการแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙ ๓๑๑ แต่งตามสำนวนภาษาไทยนั้น ก็จะทำให้เยิ่นเย้อและยาวไปโดยไม่ได้สาระ อะไรเพิ่มมากนัก ในกรณีอย่างนี้ให้พิจารณาติดใจความที่เกินไปนั้น ออกเสีย เหลือไว้แต่ใจความที่สำคัญและจำเป็น ซึ่งเมื่อขาดไปแล้ว จะไม่ทําให้เสียความเท่านั้นก็พอ เช่นข้อความว่า “ในเวลาที่พระอาทิตย์อัสดงเย็นวันนี้ ขอให้ท่านจัดข้าวปลา อาหารสําหรับรับประทานให้พร้อมมูลเข้าไว้" ข้อความอย่างนี้แม้จะฟังดูไพเราะแต่ก็ซ้ำซาก หากแต่งเป็นภาษา มคธไปตามข้อความนี้ จะดูเป็นสำนวน “บาลี-ไทย” ไป ข้อความนี้ อาจตัดให้กระทัดรัดเหลือเพียงว่า “ในตอนเย็นวันนี้ ขอให้ท่านจัดอาหาร ไว้ให้พร้อมมูล” ก็พอแล้ว เมื่อแต่งเป็นสำนวนมคธก็จะได้ประโยคภาษา มคธที่กระทัดรัดและได้ความชัดเจนว่า : อชฺช สาย์ อาหาร สมฺปาเทหิ ฯ หรือว่า : อชฺช สายเห โภชน์ สมฺปาเทห์ฯ ดังนั้น เพื่อความเข้าใจในเรื่องตัดความ นักศึกษาพึงทราบความ นิยมทางภาษาเกี่ยวกับการตัดความ ดังนี้ ๑. ข้อความภาษาไทยที่สับหน้าสับหลัง วกไปวกมานิยมจับ ประเด็นใจความที่เกี่ยวเนื่องกันเข้ามาไว้เป็นตอนเดียวกัน และตัดแต่ง สํานวนใหม่ให้กระทัดรัด และให้คงความเดิมไว้ให้มากที่สุด ๒. ข้อความภาษาไทย กันตั้งแต่สองประโยคขึ้นไป นิยมแต่ง ความเต็มไว้เพียงประโยคเดียวหรือสองประโยค ส่วนความที่เหลือตัด ให้เหลือเฉพาะข้อความที่ไม่ซ้ำกับประโยคข้างต้นเท่านั้น แต่ไม่นิยมตัด