ไวยากรณ์และสัมพันธ์ในกิริยา : หน้า 133/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๑๗ กิริยาอย่างหนึ่งทำหน้าที่คุมพากย์ อีกอย่างหนึ่งต้องประกอบด้วย อนุต มาน ปัจจัยวางไว้ข้างหน้าหรือข้างหลังกิริยาคุมพากย์นั้น ซึ่งแสดงว่า กิริยา ๒ อย่างนั้น ทำพร้อมกัน เกิดขึ้นพร้อมกัน ในกิริยา ๒ อย่างนั้น ให้ถือกิริยาอาการหรืออิริยาบถใหญ่ เช่น ยืน เดิน นั่ง นอน กิน ฯลฯ เป็นหลัก คือ ให้ประกอบเป็นกิริยา คุมพากย์ อีกกิริยาหนึ่ง ให้ถือเป็นกิริยารองหรือกิริยาย่อย ประกอบด้วย อนุต มาน ปัจจัย กิริยาคุมพากย์นั้นจะประกอบเป็นปัจจุบันกาลหรือ อดีตกาลก็แล้วแต่เนื้อความ สรุปง่ายๆ ก็คือ ถ้าทำกิริยาพร้อมกัน ๒ อย่าง ให้ประกอบ กิริยาย่อย ด้วย อนุต มาน ปัจจัย คุมพากย์ เช่นตัวอย่าง ประกอบกิริยาใหญ่เป็นกิริยา- : ตาม สมเย สตฺถา ปวตฺติตปวรธมฺมจกฺโก เชตวน มหาวิหาเร วิหรติ มหาชน สคฺคมคเค จ โมกขมคเค จ ปติฏฐาปะมาโน ๆ (๑/๔) : เทวปุตโตปิ ฯเปฯ อาฬาหนสสาวิทูเร พาหา ปคฺคยฺห โรทนฺโต อฏฐาสิ ๆ (๑/๒๖) แม้ อนุต มาน ปัจจัย ที่มาคู่กับ ต ปัจจัย ก็พึงเทียบเคียงตาม นัยนี้ เช่น : วิสาขา สสร์ วีชมานา จิตา ต์ ทิสวา อปคนตวา อฏฐาสิ ฯ (๓/๖๐)