หลักการแปลไทยเป็นมคธ: บทที่ ๑ ประโยคและส่วนของประโยค : หน้า 23/374

หลักการแปลไทยเป็นมคธ บทที่ ๑ ประโยคและส่วนของประโยค “ประโยค” หมายถึง คำพูดที่ได้ความบริบูรณ์ตอนหนึ่งๆ สามารถ ทำให้ผู้อ่านผู้ฟังเข้าใจเนื้อความได้ชัดเจนตามต้องการ เช่น คำพูดในภาษา ไทยว่า “ฉันไปเดินเล่น” หรือ “เขามาเมื่อเช้า” เป็นต้น จะเห็นได้ว่าเนื้อ ความของประโยคคำพูดนั้นๆ มีความบริบูรณ์ชัดเจนในตัว เข้าใจได้ทันที ในภาษาบาลีก็มีลักษณะเดียวกันนี้ ข้อความต่างๆ จะหมายรู้ได้ ก็ต่อเมื่อผู้พูดหรือผู้เขียนพูดหรือเขียนจบประโยคแล้ว ประโยคในภาษา บาลีก็ได้แก่ข้อความที่รู้กันว่า “วาจก” นั่นเอง แต่ละวาจกนั้นก็เป็น ประโยคหนึ่ง เพราะฉะนั้นเราอาจแบ่งประโยคภาษาบาลีตามลักษณะ ไวยากรณ์ได้เป็น 5 ชนิด คือ ๑. ประโยคลิงคัตถะ เช่น ธมฺเม ปสาโท ฯ สกุณา สมโห ฯ ๒. ประโยคกัตตุวาจก เช่น โส ตสฺสา คพุกปริหาร อทาส ฯ