หลักการแต่งไทยเป็นมคธ : หน้า 339/374

หลักการแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙ ๓๒๓ อปปที่โน, ตสฺมา ตว์ อคาร์ อชฺฌาวสส กาเม ปริภุญช (ม.มู. ๑๒/๒๑/๑๗๙) ข้อสังเกต เรื่องที่นำมาเล่าใหม่ แม้เป็นเรื่องที่ล่วงมาแล้วและ มีข้อแม้อยู่ แต่ถ้าเป็นเรื่องจริง เป็นไปอย่างนั้นจริงก็ไม่เข้าลักษณะ ประโยคกาลาติปัตติ ต้องแต่งไปตามปกติธรรมดา เช่น ไทย : ถ้าเขาทํางานนั้นเสร็จแล้ว เขาก็ไปธุระที่อื่นได้ ฯ มคธ : สเจ หิ โส กมฺมนฺโต เตน นิฏฐาปิโต อเวยย, โส อญฺญตฺถ กิจจ์ กาตุ ลภติ ๆ (ประโยคปกติ) ไม่ใช่ : สเจ หิ โส กมฺมนฺโต เตน นิฏฐาปิโต อภวิสฺส, โส อญฺญตฺถ กิจจ์ กาตุ อลภิสส ฯ (เป็นประโยคกาลาติปัตติที่ผิดความ ประโยคนี้จะมี ความหมายว่า เขามิได้ทํางานเสร็จและเขาไม่ไปธุระที่อื่น) ไทย : แต่เดิมข้าพเจ้าเข้าใจว่า เรื่องนี้เกิดที่ประเทศพม่าเป็นครั้ง แรก แต่ที่จริงเกิดที่ประเทศไทยนี่เอง ฯ มคธ : อิโต ปุพเพ มยุห์ อภินิเวโส อโหสิ “อิท การณ์ สพฺพปฐม มรมมรฎเฐ ฯ อุปปันน์, อถโข ทยุยรฏฺเฐเยว อุปฺปนฺนํ โหตีติ ฯ (ประโยคปกติ) ไม่ใช่ : อิโต ปุพเพ มยุห์ อภินิเวโส อโสหิ, “อิท การณ์ สพฺพปฐม มรสุมรฏเฐ อุปปันน์ อภวิสฺส, อถโข