การใช้ตปัจจัยและกิริยาวัตตมานา : หน้า 135/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๑๙ ตปัจจัย เป็นเรื่องของอดีต กิริยาวัตตมานาเป็นเรื่องของปัจจุบัน เมื่อทั้งสองมาคู่กันก็ได้ความหมายว่า เรื่องนั้นเป็นเรื่องจริงอย่างนี้ ซึ่ง ได้เกิดขึ้นเสร็จแล้ว และกำลังเป็นไปอยู่ในขณะนั้นด้วย ดังนั้น หากความตอนใดเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นแล้วและกําลังเป็นไป อยู่ ให้แต่งเป็นรูป “ต + วัตตมานา” เช่น ความไทยว่า : ขณะนี้ อันตรายเกิดขึ้นแล้วในหมู่บ้านนั้น : อิทานิ อนุตราโย ตสฺมึ คาเม อุปฺปนฺโน โหติ ฯ (แสดงว่า ผู้พูดประสงค์ว่า เวลาที่พูดนั้นอันตรายเกิดขึ้นนาน แล้ว และยังเป็นไปอยู่ ยังไม่หมดไป ) ถ้าแต่งเป็นว่า : อิทานิ อนุตราโย ตสฺมึ คาเม อุปฺปชฺชติ ฯ (แสดงว่า ผู้พูดเน้นว่า อันตรายกำลังเกิดขึ้นอยู่ทีเดียว ซึ่ง การเกิดยังไม่เสร็จสิ้น ก็เป็นผิดความประสงค์) อุปฺปชฺชิ) หรือแต่งว่า : อิทานิ อนุตราโย ตสฺมึ คาเม อุปปันโน (หรือ (แสดงว่า อันตรายเกิดขึ้นเสร็จแล้ว เดี๋ยวนี้ผ่านไปแล้ว หรือยัง อยู่ยังไม่แน่ใจ และศัพท์ว่า อิทานิ กับ อุปปันโน หรือ อุปปชช ค้าน กาลกันอยู่ในตัว) ความไทยว่า : ท่านผู้เจริญ เมื่อก่อนกระผมเป็นสามเณร แต่เดี่ยวนี้ กระผมเป็นคฤหัสถ์แล้ว อนึ่ง กระผมเมื่อบวช ก็ไม่ได้บวชด้วยศรัทธา บวช เพราะกลัวแต่อันตรายในหนทาง