คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ : หน้า 28/374

๑๒ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ โยคลิงคัตถะ และประโยคภาววาจก อย่างน้อยจะต้องมีส่วนประกอบ ๒ ส่วนเป็นโครงสร้าง คือ ส่วนประธานกับส่วนกิริยาคุมประโยค จึงจะ เป็นประโยคโดยสมบูรณ์ ส่วนประโยคลิงคัตถะมีส่วนประกอบส่วนเดียว คือ ส่วนประธาน ประโยคภาววาจกมีส่วนกิริยาเพียงอย่างเดียว แต่การเรียงศัพท์เข้า ประโยคในประโยคทั้งสองนี้ ไม่สลับซับซ้อน และไม่ยุ่งยากนัก จึงขอ ยกไว้ไม่กล่าวถึงโดยละเอียด จะกล่าวเฉพาะประโยคที่เหลือที่มีเนื้อความ เต็มบริบูรณ์เท่านั้น การวางศัพท์ต่างๆ อันเป็นส่วนประกอบลงในประโยค เป็น เรื่อง ยุ่งยากและซับซ้อนพอสมควร และมีกฎเกณฑ์มากมาย แต่ขอให้จำไว้ เป็นพื้นฐานก่อนว่า “ศัพท์ใดขยายความศัพท์ใด ให้วางเรียงไว้หน้า ศัพท์นั้น” ก็ได้แก่ “ศัพท์ใดสัมพันธ์เข้ากับตัวใด ให้เรียงไว้หน้าตัว นั้น” นั่นเอง อันนี้เป็นกฎเกณฑ์ตายตัว ส่วนข้อปลีกย่อย หรือความซับซ้อนนั้นค่อยๆ ศึกษาไปโดย ละเอียดตามลำดับอีกที เพราะบางครั้งก็อาจวางไว้ข้างหลังบ้างก็ได้ ดัง นี้เป็นกฎพิเศษ เมื่อศึกษาดีแล้วย่อมเข้าใจได้เอง ส่วน คือ สรุปแล้ว โครงสร้างของประโยคนั้นจะมีส่วนประกอบด้วยกัน ๔ ๑. บทประธาน ๒. บทขยายประธาน ๓. บทกรรม