หลักการแต่งไทยเป็นมคธ : หน้า 331/374

หลักการแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙ ๓๑๕ นอกจากศึกษาแนวทางจากที่นำมาแสดงไว้นี้แล้ว พึงศึกษาและสังเกต จากปกรณ์ต่างๆ ที่ท่านแต่งไว้แต่โบราณกาลมา ด้วยว่าสำนวนภาษามคธ ที่ท่านใช้ในปกรณ์นั้นๆ มีหลากหลายแบบ ซึ่งเป็นตัวอย่างได้อย่างดี โดยเฉพาะปกรณ์ที่น่านับถือเป็นตัวอย่างที่ดีที่สุดคือ “วิสุทธิมรรค” ซึ่ง ว่ากันว่าเป็นหนังสือที่มีลีลาการแต่งระดับสุดยอด หาที่ติได้ยาก ได้ทั้ง ธรรมรส ได้ทั้งอรรถรสทางวรรณคดี นักศึกษาพึงสังเกตและจดจำลีลา การแต่งของท่านมาใช้ให้เป็นประโยชน์เถิด จะทำให้เกิดวสีภาพใน กระบวนการแต่งไทยเป็นมคธขึ้นเรื่อยๆ การปรุงประโยค นักศึกษาได้ทราบมาแล้วว่า การแต่งไทยเป็นมคธนั้นจะต้องอาศัย หลักและวิธีการหลายอย่าง จึงจะสามารถแต่งได้ดี ถึงกระนั้นก็ตาม ยังมีรายละเอียดปลีกย่อยที่ควรจะได้ทราบในเรื่องนี้อีกมาก โดยเฉพาะ ในเรื่องการปรุงศัพท์ต่างๆ เข้าเป็นประโยค หรือที่รู้กันว่าวิธีการเรียง ศัพท์ในประโยคแต่ละศัพท์หรือแต่ละกลุ่มศัพท์ ยังมีลีลาและแบบแผน เฉพาะตัวอีกต่างหาก ซึ่งศัพท์หรือกลุ่มศัพท์ในลักษณะนี้เมื่อนำมาปรุง เป็นประโยค จะต้องพิถีพิถันให้ถูกต้องตามลีลาแบบแผนทางภาษา มี เช่นนั้นแล้วจะกลายเป็นมคธไทยหรือไม่ได้อรรถรสทางภาษาของเขาไป ข้อนี้จึงจําเป็นต้องน่าเรื่องการปรุงประโยคนี้ มาแสดงเพิ่มเติม เป็นพิเศษจากวิธีการแต่งไทยเป็นมคธที่แสดงไว้แล้วในบทก่อน ในบท นี้จักแสดงเฉพาะวิธีการ และลีลาแบบแผนการปรุงประโยคบางประโยค