ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๐๗ : หน้า 123/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๐๗ (๒) ถ้าเป็นความยอมตาม ความกำหนด หรือความรำพึง ซึ่ง แปลว่า “ควร, พึง” ให้ใช้สัตตมีวิภัตติ เช่น : ปุญฺญญฺเจ ปุริโส กยิรา ฯ : ยนนูนาห์ ปพพเชย ๆ (๓) อ อาคม กับ อิ อาคม ลงในหมวดวิภัตติไหนบ้าง ต้องจำ ให้ได้ อย่าประกอบผิดหมวดกัน (๔) วิภัตติที่เปลี่ยนแปลงรูปไปต่างๆ หรือที่มีกฎเกณฑ์แบบต่างๆ ต้องกำหนดให้ดี เช่น : อนุติ ที่แปลงเป็น เร มีที่ใช้น้อย เช่น วุจฺจเร นายเร : อู๋ ที่แปลงเป็น อีสุ นิยมใช้รูป อีสุ มากกว่า อุ เช่น กรีส อาโรเจส อเหตุ ขาที่สุ วสุ จินตสุ ปติฏฐิห์สุ เป็นต้น : เอยย นิยมใช้รูปเต็มมากกว่าที่ลบ ยุย เช่นใช้ คจฺเฉยฺย มากกว่า คจฺเฉ : อา กาลาติปัตติ นิยมรัสสะเป็น อ แล้วลง อิ อาคม เช่น อภวิสฺส อสกขิสส อกริสฺส : อี อัชชัตตนี นิยมรัสสะเป็น อิ แล้วลง ส อาคม เช่น อกาส อคมาสิ : หิ ปัญจมี ลบทิ้งบ้างก็ได้ และนิยมทั้งสองอย่าง เช่น กโรหิ คจฺฉ อาคจฉาหิ : หิ มิ ม วิภัตติ ลงแล้วต้องทีฆะต้นธาตุ เป็น อา เช่น คจฉาหิ คัจฉามิ คัจฉาม