ศึกษาการใช้ไวยากรณ์ในพระไตรปิฎก : หน้า 143/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๒๗ ๑) ตาต อห์ สตฺถุ ธมฺมเทสน์ สุณี ฯ ๒) สตฺถา หิ สหสุขุม ติลักขณ์ ฯเปฯ อาทิมชุม ปริโยสานกลยาณธมฺม เทเสสิ ฯ ๓) อิทาเนเวก คีตสทท์ สุณี ฯ ก็ถูกต้องใช้ได้เหมือนกัน แต่หย่อนอรรถรส เพราะทั้งสาม ประโยคนี้กลับเป็นการยก หรือเน้นตัวกัตตาไปเสีย ขอให้ดูประโยคต่อไปนี้เพิ่มเติม เพื่อความเข้าใจดียิ่งขึ้น : เอวมฺเม สุต ฯ : : เตน วุตต์ : อมุมตาตา มยา ภิกขุสหสฺสํ นิมนต์ ฯ (๑/๗๑) อก กี ทวีตีห์ สทฺโท น สุขุยติ ฯ (๒/๓๐) อนึ่ง ยังมีประโยคที่เน้นสิ่งที่ถูกทำเหมือนกัน เนื้อความก็เป็น รูปกัมมวาจกอยู่ แต่กลับแต่งเป็นประโยคกัตตุวาจกไป ได้แก่ ประโยค ที่เราเรียกว่า “กัต นอก กม. ใน” นั่นเอง ที่เป็นดังนี้เพราะต้องการ เน้นอีกต่อว่า สิ่งที่เกิดขึ้นหรือสิ่งที่ถูกทำนั้นยังไม่ได้สูญหายไป ยังคง อยู่ เช่น : ราชา นคเรหิ มานิโต โหติ ฯ : อิท สิกขาปท์ ภควตา ภิกขุน ปญฺญาต โหติ ต. ภาววาจก (ศัพท์กล่าวความมีความเป็น) ใช้ในกรณีที่ข้อความนั้นมิได้เน้นผู้ทำ มิได้เน้นสิ่งที่ถูกทำ แต่ เน้นกิริยาอาการของผู้นํา (อนภิหิตกตตา) ว่าเป็นอะไร มีอย่างไร