คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ : หน้า 296/374

๒๘๐ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ จักแสดงไว้เพื่อประโยชน์แก่การนำมาเทียบเคียงกันให้เห็นเด่นชัด ง่าย ต่อการตีความและจับประเด็นเนื้อความ แล้วแต่งเป็นภาษามคธ ก่อนอื่นนักศึกษาพึงรู้ถึงองคาพยพหรือส่วนประกอบของประโยค ภาษาไทยและชื่อเรียกที่ศึกษากันในทางโลกตามสมควร องคาพยพนั้นคือ - บท - วลี - ประโยค บท บท คือ คำ วลี หรือ ประโยค ที่นำมาใช้เป็นส่วนประกอบ ของประโยค บทนี้มี ๗ ชนิด คือ บทประธาน บทขยายประธาน บท กิริยา บทขยายกิริยา บทกรรม บทขยายกรรม และบทเชื่อม เมื่อเทียบเคียงแล้วก็เหมือนบทในประโยคภาษามคธ เช่นกัน ต่าง แต่ว่าบทที่ทําหน้าที่ในประโยคภาษาไทยนั้นอาจเป็นคํา หรือวลี หรือ ประโยคก็ได้ แล้วแต่เนื้อความ ตัวอย่างเช่น บทประธาน หรือบทที่ ทำหน้าที่เป็นหัวหน้าประโยค และทำหน้าที่คุมกิริยาในประโยคนั้นมีทั้ง ที่เป็นคำ เป็นวลี และเป็นประโยค ตัวอย่างเช่น ใช้คำ ใช้วลี : สามเณร ไปบิณฑบาต ทุกข์ เป็นสิ่งที่ทนได้ยาก : ความเจ็บและความตาย ไม่มีใครต้องการ : มาทำงานสาย เป็นสิ่งไม่ดี