หลักการแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙ ๓๓๕ : หน้า 351/374

หลักการแต่งไทยเป็นมคธ ป.ธ.๙ ๓๓๕ เกือบจะทุกตอนของเนื้อความ แต่ความนิยมทางภาษามคธที่ท่านแต่ง ไว้ในปกรณ์ต่างๆ สามารถเห็นเป็นข้อสังเกตได้ว่า ท่านพิถีพิถันในการ ใช้ประโยค ย ต มาก จะใช้ก็ต่อเมื่อจำเป็นและต้องการจะเน้นเนื้อหา ตอนนั้นเท่านั้น ท่านไม่นิยมแต่งประโยค ย ต พร่ำเพรื่อซ้ำซ้อนจน ดูเพื่อไป แม้ว่าเนื้อความตอนนั้น จะสามารถแต่งเป็นประโยค ย ต ได้ก็ตาม เมื่อหลีกเลี่ยงได้ท่านก็หลีกเลี่ยง แต่งให้เป็นวิเสสนะธรรมดาเสีย จึงทำให้สำนวนมคธที่ท่านแต่งไว้สละสลวย ไม่รุงรังด้วย ย ต และ ประโยคก็กระทัดรัด ไม่ยืดยาวโดยใช่เหตุ เพราะฉะนั้นจึงควรยึดถือ แบบของท่านไว้เป็นเกณฑ์ ไม่ควรแต่งประโยค ย ต โดยไม่จำเป็น เช่น ไทย : ภิกษุผู้มีศีลรูปนั้นกำลังเดินมา ฯ มคธ : โย ภิกขุ สีลวา โหติ, โส อาคาฉติ ๆ (ไม่จำเป็น) เป็น : โส สีลวา ภิกขุ อาคจฺฉติ ฯ (เท่านี้ก็พอแล้ว) แต่ในกรณีที่ต้องการจะเน้นความ แม้ประโยคจะสั้น ก็สามารถ แต่งได้ เช่น ไทย : ภิกษุผู้มีศีล ย่อมสมควรได้รับการยกย่องนับถือ ฯ มคธ : โย ภิกขุ สีลวา โหติ, โส สมมานน์ อรหติ ฯ (ต้องการเน้นเฉพาะภิกษุผู้มีศีลเท่านั้น) หรือ : สีลวา ภิกขุ สมมานน์ อรหติ ฯ (แค่นี้ก็ใช้ได้ แต่ได้ความหมายว่า ภิกษุปกติทั่วๆ ไป) ในกรณีที่แต่งประโยค ย ต ซ้ำซ้อนสับสนและเข้าใจยาก มี