วิภัตติหมวดอัชชัตตานี และภวิสสันติ : หน้า 127/374

ไวยากรณ์และสัมพันธ์ ๑๑๑ วิภัตติหมวดอัชชัตตานี ใช้ในกรณีเรื่องนั้นผ่านพ้นไปแล้ว เป็นอดีตไปแล้ว ส่วนมากมี สำนวนไทยกำกับว่า “แล้ว, ได้...แล้ว” เช่น : สาวตถิย์ กร มหาสุวณฺโณ นาม กุฏมพิโก อโหสิ ฯเปฯ (๑/๓) (แสดงว่า กุฎมพีก็ชื่อนั้นได้มีไปแล้ว ปัจจุบันไม่มีตัวตนแล้ว) : เถรสส นิทท์ อโนกุกมนฺตสฺส ปฐมมาเส อติกกันเต อกขิโรโค อุปปช ๆ (๑/๔) (แสดงว่า โรคนั้นได้เกิดขึ้นเสร็จแล้ว เรื่องต่างๆ จึงเป็นไปตามมา) ส่วนมากวิภัตติหมวดอัชชัตตนี จะใช้สำหรับเดินเรื่องในท้องนิทาน หรือข้อความต่างๆ ซึ่งเป็นเรื่องอดีต โดยมีหน้าที่คุมพากย์ไปเป็นตอนๆ เช่น : อสฺส ภริยาย กุฉิย์ คพโภ ปติฏฐาสิ ฯ โส ตสฺสา คพฺภปริหาร์ อทาสี ฯ สา ทสมาสจฺจเยน ปุตต์ วิชายิ ฯ เสฏฐี อตฺตนา ฯเปฯ ตสฺส ปาโลติ นาม อกาส ฯ (๑/๓) วิภัตติหมวดภวิสสันติ ใช้ในกรณีที่เรื่องนั้นๆ ยังไม่เกิดขึ้นจริงๆ ในขณะนั้น เป็นเพียง ความนึกคิด หรือคาดว่าจักเกิดขึ้นในอนาคต ซึ่งจะเกิดหรือไม่เกิดตาม นั้นก็ได้ เช่น : คจฺฉนฺตา จ ทหรสามเณรา โน หตฺเถ โอโลเกสฺสนฺตีติ ตุจฉหตุถา น คตปุพฺพา ฯ (๑/๔)