คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ : หน้า 320/374

๓๐๔ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙ ๒. การตามความ ข้อความสำนวนไทยบางส่วนมีความคล้ายคลึงกับสำนวนมคธ สามารถแต่งเป็นสำนวนมคธได้โดยไม่ต้องตัดทอน หรือเพิ่มเติมอีก ข้อความสำนวนไทยที่สามารถตามความได้นั้น โดยมากมักเป็นข้อความ ที่บรรยายความ คือเล่าเรื่องหรือเดินเรื่องไปเรื่อยๆ เป็นข้อความสั้นๆ มีความชัดเจน ไม่ซับซ้อนมาก หรือเป็นข้อความที่ถ่ายเทมาจากสำนวน ธรรมะหรือสำนวนมคธโดยตรง มิใช่ข้อความที่อธิบายหรือขยายความ ซึ่งมักจะมีประโยคยาวและซับซ้อน เมื่อพบสำนวนอย่างนี้ก็เป็นการ สะดวกที่จะแต่งให้เป็นสำนวนมคธ แม้ศัพท์ที่จะใช้ก็หาได้ง่าย ประโยคก็ ไม่ซับซ้อน เป็นเอกรรถประโยคเสียโดยมาก เช่น ข้อความว่า “ในที่นั้น มีต้นมะม่วงใหญ่ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำคงคา มีสาขาอัน งามตระการ บางสาขาก็แผ่ก้านออกไปถึงแม่น้ำทรงผลอันโอชารสเลิศ ลํ้าเป็นที่น่าปรารถนา บ้างก็หล่นลงในน่านน้ำ สํานวนอย่างนี้สามารถแต่งตามได้โดยไม่ยากนัก เพราะเป็น สำนวนพื้นๆ เมื่อแต่งตามแล้วจะได้ว่า ตตฺเถโก มหนฺโต อมพรุกโข สาขาปตฺตสมฺปนฺโน คงคาย เร ปติฏฐิติ ฯ ตสฺส สาขาสุ กาจ นทิย์ ปลาเรส ฯ ตสฺส ผลานิ อิฏฐาน กินตานิ มธุราน หุตวา ปตนตานิ นทียมปิ ปติ ฯ (สนามหลวง ๒๕๑๑) การตามความไม่มีข้อพิเศษอะไรมาก เพราะเมื่อสำนวนไทยเอื้อ อำนวยให้โดยตรง ด้วยมีลักษณะดังกล่าวข้างต้น ก็สามารถแต่งตาม