ข้อความต้นฉบับในหน้า
๑ คู่มือวิชาแปลไทยเป็นมคธ ป.ธ.๔-๙
บทนิบาต
บทนิบาต คือ นิบาตต่างๆ ที่ทำหน้าที่ขึ้นต้นประโยคหรือเชื่อม
ประโยค เช่น นิบาตบอกกาล นิบาตบอกความรับความเตือน นิบาตบอก
ปริเฉท เป็นต้น นิบาตเหล่านี้เรียกชื่อสัมพันธ์แบบลอยตัวบ้าง เข้า
กับกิริยาบ้าง กับนามบ้าง แล้วแต่กรณี เช่น
อกสส ภริยาย กุฉิย์ คพโภ ปติฏฐาสิ ฯ (๑/๓)
พุทธา จ นาม ธมฺม เทเสนตา.....ฯ (๑/๕)
สาวตถิย์ กร ปัญจสตา ธมมิกอุปาสกา นาม
อเหสุ ฯ (๑/๑๒๐)
บทต่างๆ เหล่านี้ล้วนเป็นส่วนประกอบของประโยคทั้งสิ้น และ
มีส่วนทำให้ประโยคสละสลวย และสมบูรณ์ขึ้น จึงควรทราบไว้เป็นพื้น
ฐาน เบื้องต้นว่าบทหรือศัพท์นั้นๆ ทำหน้าที่อะไรในประโยค ซึ่งจะได้
ง่ายต่อการวางศัพท์นั้นๆ ลงไปในประโยคอีกทีหนึ่ง
ความสัมพันธ์ กันของศัพท์ทุกศัพท์ในประโยคด้วย
ทั้งจะได้ทราบ
เพื่อความเข้าใจในเรื่องนี้ ขอให้ดูประโยคต่อไปนี้เป็นตัวอย่าง
แล้วแยกส่วนออกเป็นศัพท์ๆ พร้อมทั้งบอกด้วยว่าแต่ละศัพท์ทำหน้าที่
อะไรในประโยค
พุทฺธา จ นาม ธมฺม เทเสนฺตา สรณสีลปพฺพชฺชาที่นํ
อุปนิสสย์ โอโลเกตวา อชฺฌาสยวเสน ธมฺม์ เทเสนฺติ, ตสมา
ทิวส์ สตฺถา ตสฺส อุปนิสสย์ โอโลเกตวา ธมฺม เทเสนโต
อนุปุพพิกถ์ กเถา ฯ (๑/๕)
พุทฺธา
เป็นบทประธาน