ปัญญาและอานิสงส์ของการบำเพ็ญปัญญา : หน้า 2/405

ประโยค - วิชาธรรมมจรแปล ภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ที่ 2 (๔) ปัญญามีอิอย่าง (๕) ปัญญาจะพึงนำพืฟูนี้อย่างไร (๖) อะไรเป็นอานิสงส์แห่งการบำเพ็ญปัญญา (ต่อไป) นี้ เป็นคำวิสาขาในปัญหุกรรมมัน ๑. อะไรเป็นปัญญา ปัญหากรรม (ข้อแรก) ว่า "อะไรเป็นปัญญา" นั้น มีวิสาขา ว่า ปัญญามีหลายอย่างต่างประการ อันจะวิสาขานุพยานเชิงเอกในปัญญา นั้นไปทุกอย่าง จะไม่มีข้ออ้ปโยชน์ที่ประสงค์ให้สำเร็จ ทั้งจะพิสูจน์เป็น ไปเพื่อความเฉยงขึ้นด้วย เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าทั้งหลายจะกล่าวหมาย เอาปัญญาที่ประสงค์ในที่นี้เท่านั้น คือ วิสาสญาณ อันสัมปุทเฏด้วย กุศลจิต (นับแร) เป็นปัญญา ๒. ได้ชื่อว่าปัญญาเพราะอรรถอะไร ปัญหากรรม (ข้อ ๒) ว่า "ได้ชื่อว่าปัญญาเพราะอรรถอะไร" มีวิสาขาว่า (ธรรมชาตอันนั้น) ได้ชื่อว่าปัญญา เพราะอรรถว่าวั๋ว อันความรู้ที่นี่คืออะไร คือรังโดยประการต่าง ๆ และความรู้ๆ ๆ (เช่นอากาศที่รู้) จักและอากาศที่รู้แจ้ง จริงอยู่ แม้เมื่อสัญญา (ความรู้จัก) วิญญาณ (ความรู้แจ้ง) และปัญญา (ความรู้ทั่วไป) เป็นความรู้เดียวกัน (แต่) สัญญาก็เป็นแต่ความรู้จักอารมณ์ว่า (รูปนั้น) มีกี่เขียว มีกี่เหลือง เป็นต้นเท่านั้น ไม่อาจให้ถึงความเข้าสดลอดซึ่ง (ใด๋) ลักษณะ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ได้ วิญญาณ รู้ความรู้ว่า (รูป) เขียว