การเกิดขึ้นของธรรมและภาวะสวาสะ : หน้า 382/405

ประโยคช 3 วิชามีกรมเปล่า ภาค ๑ ตอนที่ 381 อันนี้ ธรรมเหล่านั้นเกิดขึ้นเพราะความเกิดขึ้นแห่งภูติสวาสะได้ ฉันใด ก็ย่อมเกิดขึ้นเพราะความเกิดขึ้นแห่งภาวะสวาสะก็ได้ฉันนั้น ดัง พระบาลว่า "แม้ภาวะเหล่านั้นคู่มือลืนยืน ผิวพรรณงาม มากไป ด้วยความสุข สถิตย์อยู่ในวิมานอันสูงสุดตลอดกาลนาน แม้เทวา เหล่านั้น ได้พงษฑเทนาของตนตกแล้วยังต้อง (คือรู้จัก) กลัว สะดุ้งใจ สดใจ" (ธรรมเหล่านั้นเกิดแก่เทวาทั้งหลาย เพราะความ เกิดขึ้นแห่งภาวะสวาสะ) ดังความโคลงเป็นต้นเกิดแก่เทวาดังหลายผู้ถูก มรณภัยคุกคาม เพราะเห็นนุพูมิต ๕ จะนั่น อันนี้ธรรมเหล่านั้น เกิดเพราะความเกิดขึ้นแห่งภาวะสวาสะได้ ฉันใด ก็ย่อมเกิดเพราะความเกิดขึ้นแห่งวิปสาสะก็ได้ฉันนั้น ดัง พระบาลว่า "ฤกษ์ณทั้งหลาย คนเหล่านั้นแห ล ผ่านได้สวยทุก โหมดมั่น ๑ ประการในวิัฏฐานรรมนี้เทสละ" ดังนี้เป็นต้น เพราะเหตุที่ธรรมเหล่านั้น ย่อมมีเพราะความเกิดขึ้นแห่งอาสวะ ดังกล่าวมานี้ ธรรมเหล่านั้นเมื่อมีขึ้น จึงอาสวะอันเป็นเหตุแห่ง อวิชชาไม่มีด้วย และครั้นอาสวะทั้งหลายมีแล้ว แม้อวิชชาก็เป็นอันมี ด้วยแท้ เพราะเมื่อปัญญามี ธรรมที่เกิดเป็นปัจจัย (ต้อง) มีและ ในปฏิบูญบทเทสนานี้ อวิชชา บัณฑิตพิพากษาว่าอ้อมมีได้ เพราะธรรมทั้งหลายมีโศกลเป็นต้น โดยยิ่งดังกล่าวมานี้ เป็นประการ แรก ๑. ส่ง บุญวาร ๒๓/๑๔๔ ๒. ประโยคนี้เป็นอุปมาความข้างหน้า แต่ความอุปไมย ที่เรียงไว้ใกล้ๆ กันไม่มี จึงเติมเข้ามาเช่นนั้น ๓. ม.อ. ๑๔/๑๓