การดับทุกข์และสมุทัยในวิชาธรรมะ : หน้า 193/405

ประโยค - วิชาธรรมะภาค ค ตอน ๑ - หน้าที่ 192 เพลินไปในอัตภาพนั้น ๆ คำว่า เสวยสุข เป็นนิิทาน นี่เป็นความของนิิทานนั้น คือ "หากถามว่า ต้นหานั้นเป็นใฉน" ธรรมทั้งหลาย นี้คือ ถามกะ ถามหา วิชาธรรมะ องค์แจ้งในปฏิจจสมุปบาท- นิทศ ส่วนในที่นี้ก็ตามห ๆ อย่างนี้ พึงทราบว่าพระผู้มุระภาเจ้าทรงผนวเข้เป็นอันเดียวว่ารู้ว่าเป็นทุกสมุทัยอร่อยสัจ โโดยอรรถว่า เป็นเหตุยังทุกข์จะให้เกิด [ทุกขนินิธรณีทักษ] ในทุกขนินิธรณท มีวินิจฉัยว่า โดยยำว่า โย สตูสาเยว คุณหาย เป็นต้น เป็นอันตรัสดความดับแห่งสมุทัย หากถามว่า เหตุ ไง จิ้วตรัสความดับแห่งสมุทัย ? คำแก้ฟังว่า ความดับแห่งทุกข์ ย่อมมีเพราะความดับแห่งสมุทัย แม่จริง ทุกข์ส่อดับเพราะความดับไปแห่งสมุทัย มิใช่เหตุอื่น เหตุนี้จึงตรัสไว้ (ในธรรมบท) ว่า ต้นไม้ เมื่อโคนยังมั่นอยู่ไม่มีอุปภา และถูกตัด (ส่วนบน) แล้วก็ยอดได้อยู่m นั่นฉันใดดี แม่ ทุกข์นี้ก็ฉันนั้น เมื่อเกิด الاحืยงุ สัยย์ย่อมได้ดูกถอึง แล้ว ก็คิดได้รไป เพราะเหตุที่ทุกข์ย่อมดับ เพราะความดับไปแห่งสมุทัยดังกล่าวมา ๑. เรายินามเทสนัมว่าว่า " ----ในอรรถมนั้น ๆ" ฟังดูเป็นปัจจุบันดี ใจอวยเอาได้ง่ายด้วย ๒. มูล แปลว่า โคนก็ใช้ รากก็ใช้ ฯลฯ เห็นว่าแปลว่า โคน ก็หมายความรักด้วย ดีว่าแปลว่า รัก เสียที่เดียว เพราะไม่ลงอย่าง หากเหลือแต่รา ไม่มีโคนโผล่อยู่ด้วย จะไม่งอก