ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค - วิวัฒนาการเปล่า ภาค ๓ ตอนที่ ๔๕๔
[โดยแยกประเภทและไม่แยกประเภท]
กในข้อความโดยแยกประเภทและไม่แยกประเภทนี้ ชีวินทรีย์
อย่างดี มีการแยกประเภท เพราะชีวิตนิรีย์นั้นมี ๒ คือ รูปชีวิตนิรีย์
ทรีย์ อรูปชีวิตนิรีย์ อินทรีย์ที่เหลือไม่มีการแยกประเภทเลย
พึงทราบวินิจฉัยโดยแยกประเภทและไม่แยกประเภทในอินทรีย์
ทั้งหลายนี้ ดังกล่าวข้างนี้
[โดยกิจก]
ข้อว่าโดยกิจก มีความว่า หากมีคำถามว่า "อะไรเป็นกิจกเหงิน-
ทรึ่งหลาย "ดังนี้ใช่" คำเฉลยผิมว่า "โดยลำล่า จักขายตนะ
เป็นปัจจัย (คือเป็นอุปกรณ์ธรรม) โดยเป็นอินทรีย์ปัจจัยแห่งจักร-
วิญญาณธาตุ และแห่งธรรมทั้งหลายจำนวนสมปะกบัจักรวิญญาณธาตุ
นั้น" ดังนี้ การที่ยังธรรมทั้งหลายมีจัญญาณวิญญาณเป็นอาจให้เป็นไป
ตามอารมของตน ที่ได้แก่การกล้าและอ่อนเป็นดัง อนจะพึงให้สำเร็จ
ด้วยความเป็นอินทรีย์ปัจจัย และด้วยความที่ตนมีอาการกล้าและอ่อน
เป็นอาจด้วย นั้นใด นี่เป็นกิจกเหงินจัณฐกนรีย์ เป็นอันดับแรก กิจก
แห่งโลสันทรีย์ มานิทรีย์ อินทรีย์และกายินทรีย์ มีน้อยอย่างนั้น
แต่การยังสาหชาติธรรมทั้งหลายให้เป็นไปในอำนาจของตน เป็นกิจก
2.อิทธิ ป. ๔๐/๑๐
2.สรุปความว่า จักเป็นอินทรีย์ปัจจัย (อุปหนุนโดยความเป็นใหญ) ของกิจก-
วิญญาณ เพราะฉะนั้น ก็ตือหน้าที่ของจักร ก็อย่างจักรวิญญาณและสัมปุธธรรมให้
เป็นไปตามอารมณ์ของตน ถ้าคนเอามา (ตัวแทนเอาใส่) จักวิญญาณก็ล้ำล้ำอัตตคน
ด้วย ถ้าคนอ่อน (เช่นตามัว) จักวิญญาณก็อ่อน คือไม่จดจำด้วย