วิสุทธิมรรค ตอนที่ ๙: การปฏิสนธิในกรรมและผลแห่งกรรม : หน้า 392/405

ประโยค - วิสุทธิมรรคแปลก ค๓ ตอนที่ ๙ หน้า ที่ 391 นี่ในกรรมพนะ ย่อมเป็นปัจจัยแห่งปฏิสนธิโลกต่อไป ในคำสํานั้น คำว่า "เพราะความที่อิตตนะทั้งหลายอ่อนแล้ว ในบทนี้ ท่านแสดงความผ่องใสในเวลาทำกรรมแห่งบุคคลผู้มีอายุตะ ยอดแล้ว" คำที่เหลือมีเนื้อความตื่นอยู่แล้ว [อนาคตผล ๕] ข้อว่า 'ผลในกาลต่อไป ๕' ได้แก่องค์ ๕ มีวิญญาณเป็นต้น ธรรม ๕ นั้น ท่านกล่าวโดยถือว่าเป็นชาต ส่วนชมระณะ ก็คือ รามระณะแห่งธรรมเหล่านั้นนั่นเอง เหตุนี้น พระสุรินทร์จึงกล่าวว่า "ปฏิสนธินในทพต่อไปเป็นวิญญาณ ความก้าวลุก (ในกรรม) ในกะ ต่อไปเป็นนามรูป ประสาทในกะต่อไปเป็นอายตนะ ภาวะที่กระทบ (อารมณ์) ในกะต่อไปเป็นผัสสะ ความสวย (ผล) ในกะต่อไปเป็น เวทนา ธรรม ๕ ประกอบด้วยความมิใช่อุปบัติในกะต่อไป เพราะกรรม ที่ทำในกะนี้เป็นปัจจัย" ภาวจักรนี้มีคำว่าก็คืออาการ ๒๐ ดังกล่าวมานี้ [วิตุธ (วรรค) ๓] ส่วนในข้อว่า "ภาวจักมีวิตุธ ๓ หมุนไปไม่หยุด" นี้มีอธิบา- ธิบายว่า ภาวจักมีวิตุธ ๓ โดยวิตุธ ๓ นี้ คือ ส่งสารและภาพ เป็น ๑. ข. ป. ๑๓/๑๒ ๒. มหาภูวา ความเป็นไปแห่งจิตของเด็กหนุ่มก็กระดับว่าดีสมมาก ไม่สามารถจะ ประมวลบทกรรม... เห็นจะหมายความว่าเด็กหนุ่มนั้นทำอะไรทำแต่ ง ๆ ทำแล้วก็ แล้วกัน ส่วนคนที่อายุนะลน่ะแล้ว คือแก่แล้ว ทำอะไรด้วยความมักเน้นหวังผล ทำแล้ว ก็ยังพระวจะทำอีก จะปรับปรุง หมกมุ่นอยู่จนน... เช่นนั้นกระมัง ๓. ข. ป. ๑๓/๑๒