วิถีธรรมบรรจบภาค ๓ ตอนที่ 166 : หน้า 167/405

ประโยค - วิถีธรรมบรรจบภาค ๓ ตอนที่ 166 [โดยอัตถุธารณะ] วิจินฉัยโดยอัตถุธาระ (ระบอบที่มีประสงค์) อย่างไร ในวันนี้ สังฆ์ศัพท์ที่อธิบายในอรรถได้หลายอย่าง คืออย่างไรบ้าง คือล้างศัพท์ในคำทั้งหมดคำว่า "อาจู ภณ น กูเจษฎ์" บุคคลพึงพูดคำจริงไม่พึงโกรธ เป็นต้น ถือเอาใน (อรรถคือ) วาจาสอน (จริงทางวาจา) สังฆ์ศัพท์ในคำทั้งหมดคำว่า กลุมา นุ สอนาวาน วานาติ นานา ปวทียาส กุลวาณานา เหตุอะไรกหนอ เจ้าลักทั้งหลายผู้สำคัญว่าตนเป็นผู้มีวาทะเป็นกุล (คือถูกต้อง) จึงกล่าวสั่งหลายอย่างต่างกัน เป็นต้น ถือเอาในทิฏฐิสิ่ง (จริงทางความเห็น) สังฆ์ศัพท์ในคำทั้งหมดคำว่า ๑. ข. ข. ๒๕/๕๕๕ ๒. มาหาภุว่าว่า "วิธีสัจจะแ? ได้แง่เสาวะวิริต (วันจากพูคี่ด) เพราะสัจจะศัพท์ไม่ออกไปในวิริยะอันอื่น ๆ ส่วนหลังอาจารย์ว่า วิริตจะได้แสนทางวิธี (เว้นตามที่สมานกัน) นั้น เพียงการสมานกัน ยังไม่ใช่จะอธิบาย การไม่ให้ผิดสมาน จึงเป็นสัจจะ แต่นันเป็นปฏิญญาสัจจะ (คืออธิบายให้จริงตามปฏิญญา) ก็อธิบาสาวะ-วิธีด้นเอง" ท่านอธิบายชอบกุล น่าคำว่า ถ้าฉันนั้นจะข้อนี้แปลกบ้างว่าอย่างไร? เห็นอยู่ทางนี้ก็คือ วิริตจะเอา นี้เป็นปานกิจ- เว้นจากพูดเท่านั้น ส่วนวาจาจะเป็นภาวานิก- พูดจริง ๓. ข. ศ. ๒๕/๕๕๙ ข. มหา. ๒๕/๙๓๗ ปวาทิเสส อรรถกถากาญจพฤกษ์แก้อีน ว่ากัน กุลวาณานา อรรถกาถาสุรูปสูตรว่า มัง กุลวาณา ปูนิติวามดี่เอง เอว่าสุโณ ไหตุวา