วิทยาธรรมภาค ๓ ตอนที่ ๑๐๔ : หน้า 105/405

ประโยค - วิทยาธรรมภาค ๓ ตอนที่ ๑๐๔ ไม่แยกเป็นชั้น ใน ๒ อย่างนั้น ความเป็นรูปแปล และรูปประดิษฐ์ โดยปริยาย พึงทราบโดยปริยาย คือ รูปของเทวดาสุทัสสึ เลวกว่า รูปของเทวดาอภินิทาน รูปของเทพเหล่าสุทัสสึนี้นั้นและแหละ ประดิษฐ์ กว่ารูปของเทพเหล่าสุทัสสสา ดังนี้ จนกระทั่งถึงรูปของพวกสัตว์นรก (เลวกว่ารุปของมนุษย์ ?) ส่วนความเป็นรูปเลยและรูปประดิษฐ์ โดยปริยาย พึงทราบว่า อุกฤษฏิวิญญาณเกิดขึ้นในรูลใด รูปนี้ก็เป็นรูปเลย คฤหัสวาวิญญาณเกิดขึ้นในรูลใด รูปนี้ก็เป็นรูปประดิษฐ์ แม้ว่ารูปใกลสุกนี้ ก็มีนัยตามมาแล้วเหมือนกัน แต่ว่าในข้อนี้ พึงทราบความเป็นรูปไกล้เคียงโดยอาศัยเทียบกันโดยโอกาส (คือที่ตั้งอยู่ของรู้นั้น ๆ) ด้วย ในเบาะว่า "เทวทูต อภิสิทธิวา อภิสิทธิ์ดูวา- เพราะรวมรวมรูป (ที่แจงมา) นั้นเข้า ด้วยกัน- นี้ มีความ (ดัง) นี้ว่า พวกนี้เรียกว่ารูปปั้น เพราะทำรูปนี้ทรงแจ้งออกเป็นส่วน ๆ ด้วยบาททั้งหลายมือตีดเป็นต้นนั้นทั้งสิ้น เข้าเป็นกองด้วยปัญญา ในความเป็นอย่างเดียว ที่ได้แก่ระบุปลักษณะ (ลักษณะอะไรๆ ที่ว่าทำอย่างได้) ด้วยปัญญนี้ เป็นอันแสดงว่ารูปทั้งสิ้น ชื่อว่ารูปบั้นธ์ เพราะเข้าถึงความ (รวมเข้า) เป็นกองได้ในรูปปลักษณะ ด้วยขึ้นชื่อว่ารูปบั้นธ์ จะเป็นอันไปจากปัญมิไม่