วิภัทิยมรรกแปลภาค ๑ ตอน ๑ : หน้า 20/405

ประโยค ~ วิภัทิยมรรกแปลภาค ๑ ตอน ๑ หน้า ๑๙ เป็นมูล (คือเป็นรากเฤา) วิภัทิ ๕ นี่คือ ทักษิรวิภัทิ ถึงขาขีรติรวิภัทิ มัคามัคคาญานรัษวิภัทิ ปฎิญาณอันรวิภัทิ ญาณอันรวิภัทิ เป็นสีระ (คือเป็นคำหรือคำตั้น) ของปัญญานี้ เพราะเหตุนั้น ปัญญานั้น ภิกษุผู้ทรงสังสมความรู้โดยการเล่าเรียนและได้ถามใน ธรรมทั้งหลายที่เป็นภูมิลำเนานั้นแล้ว ยังวิภัทิ ๒ ที่เป็นมูลให้ถึงพร้อม แล้วท่าวิภัทิ ๕ ที่เป็นสีระให้ถึงพร้อมอยู่ (นันแหละ) จะพังบำเพ็ญญาณ ได้ นี้เป็นความสงบในปัญญาข้อ นี้ ส่วนความ (ต่อไป) นี้ เป็น ความพิสดาร [ภูมิเฉอปัญญา] คำใดข้าพเจ้า กล่าวไว้ว่า "ธรรมทั้งหลายอันแยกประเภทเป็นนั้นร คายตนะ ชาดุ อินทรีย์ สังจะ และปฏิสนุปบาท เป็นภูมิ (ของปัญญา นี้) ดังนี้ นัตถิตพิพากษาในอันนี้ความในกันเป็นอันดับแรก [ขั้น ๑] คำว่า ขั้น ได้แก่ขั้นหา คือ รูปขั้น เวทนาขั้น สัญญา- ขั้น สังขารขั้น วิญญาณขั้น [ขั้น ๒] ในขั้นนั้นนั้น ธรรมชาตอันมีความสลายไป โกรม ไป เพราะ ปัจจัยที่เป็นข้าศึกทั้งหลายมีนาวเป็นต้นเป็นลักษณะทุกอย่าง พิราร ว่าชื่อว่ารุปขั้น (กองรูป) เพราะ (เรียก) รวมธรรมชาตังปงันนั้น เข้าด้วยกัน อันว่าธรรมชาติดังนี้นั้น แม้เป็นอย่างเดียวโดยลักษณะคือ ความสลาย (แต่) ก็เป็นสอง โดยแยกเป็นกุฎรูป และอุปาทารูป