วิถีมังกรแห่งภาค ๓ ตอนที่ ๑๗๐ : หน้า 171/405

ประโยค - วิถีมังกรแห่งภาค ๓ ตอนที่ ๑๗๐ ความแก้ก็เป็นทุกข์อย่าง ๑ ความตายก็เป็นทุกข์อย่าง ๑ ความเศร้าใจ ความคั่คราญ ความไม่สบายกาย ความเสียใจ ความคับแค้น ก็เป็นทุกข์แต่ละอย่าง (นับ ๕) ความประสบเข้ากับสิ่งที่ไม่รัก ทั้งหลาย ก็เป็นทุกข์ (อย่าง ๑) ความพรากไปจากสิ่งที่รัก Both many ก็เป็นทุกข์ (อย่าง ๑) ความที่ปรารถนาอยู่ แค่ไม่ได้ ก็เป็นทุกข์อย่าง ๑ โดยย่อ อุปาทานขันธ์ ๕ เป็นทุกข์" ต้นหา ๓ ประการรั้วในเบื้องเหตุแห่งสุขว่า "ต้นหนาได้ มีการก่อ ภาพ (ใหม่) อีกเป็นปกติ ไปด้วยกันกับนินทริกา มีปกติ มุ่งผลผลิตผลิน ไปในอัตภาพนั้น ๆ ต้นหนานี่คืออะไรบ้าง คือถามต้นหา ภวต้นหา วิวัฒนต้นหา นินทาพันอันมีประกายเดียวโดยประสงค์ คำรั้วไหวในนินทแห่งนี้บริสัดังนี้ว่า "ความดับโดยสำรองออกอย่างไรหลือแห่งต้นหา นั้นนั่นแหละอันใด ความสะไป ความสลดถึงไปความสุดไปความหมด เอาใด แห่งต้นหนานั่นแหละอันใด" ธรรม ๒ ประการ ตรัสไว้ ๑. มหาภิกษ์ตั้งปัญหาว่า เหตุใดจึงไม่ทรงนิบเอาพยัญเข่าด้วย ? แล้วก็แก้ว่า เพราะพยัญไม่เป็นอันกัน คืไม่แน่นอน จริงอยู่พยัญนั้นงดงามก็ไม่สมควรไม่ ลางคนก็ไม่มี ดี่กล่าวว่ากว่า "แต่ก่อน โรค ๓ คำ คือ ความหิว ความอด ความทุกโทษโทรม" และ ลางคนเช่นพระพฤกเรไรไม่มีทิศเลย นอกจากนี้ พยัญก็เป็นอันน้องนบแล้วจะวัจทุกศัพท์ (ความไม่สบายกาย) เพราะว่าทุกข์ทางร่างกายความกำเริบแห่งชาติเป็นปัจจัย ชื่อว่า พยัญโดยปรมัตถ์ ๒. ปฐมนี้เป็น ปฐปุทานคุณธรรมา แต่ที่สวรรคกันอยู่ท่าไปไม่มี ก็จริงก็ไม่น่า มีBecauseเป็นความสงบ ที่สมโพธิบริปูจีปโยโค น่า น่าจะมี จะได้สมอันกันกับบทอื่น ๆ ทำไมจึงไม่มีในทราบา แต่เปิดไปดูคงแก่รร (หน้า ๒๓) ปรากฏว่าไม่มีในที่นี้ จึงเปล่อย่างไม่มีมี เราเคยนับ ๑๑ แต่ในที่สุดท่านนับสงบทุกข์ คืออุปาทานขันธ์ด้วย จึงเป็น ๑๒ อย่างไรอุทยูเหมือนกัน